Notaris Liesbeth van den Brink-Baggerman, die eerder over taalgebruik door notarissen publiceerde, stelt dinsdag in het Algemeen Dagblad vast dat er meer bewustwording is gekomen over gebruik van heldere taal door notarissen, maar dat het nog steeds beter kan. Ze begrijpt wel waarom die ontwikkeling langzaam gaat: “Het is een grote tijdsinvestering; het is moeilijk om teksten makkelijk te maken en juridisch waterdicht te houden. Je maakt de aktes niet alleen voor klanten, maar ook voor partijen als pensioenfondsen, banken en het Kadaster. Maar het is ook angst voor het onbekende.”
De notaris van kantoor VPVA uit Apeldoorn stelde eerder dat helder taalgebruik past in de huidige moderne tijd en de jongere generatie beter aanspreekt; de toekomstige cliënten van de notaris. Ze vindt overigens niet dat een instrument als ChatGPT het zoveel beter doet. Ze ziet in AI-teksten lastige verwijzingen naar de wet verschijnen, en waardeoordelen over de overeenkomsten die er niet in horen.
Vergelijken
In het AD komt ook dataspecialist Henk Van Ess aan het woord. Hij bevestigt dat notarissen via AI-taalmodellen met de tijd mee kunnen: “De nieuwere modellen pakken met gemak tien juridische documenten op en vergelijken ze met elkaar. Een contract opstellen kunnen ze ook al, het is alleen heel bepalend wat voor soort model je hebt en met wat voor informatie je ze traint. In theorie kun je je hele levensverhaal aan een bestaand model voorschotelen, en maakt deze vervolgens een prima testament voor je.”
Hij verwacht niet dat de notaris helemaal gaat verdwijnen door AI, maar dat de nieuwe digitale techniek werk juist kan overnemen: ”Aan de voorkant zullen veel mensen altijd een menselijk gezicht willen. Maar het is wel zo dat een groot deel van hun werkzaamheden makkelijker kan. Dit kan juist gunstig zijn voor iedereen. De notaris heeft er minder werk aan, waardoor het goedkoper wordt voor de klant.”
Risico’s
Volgens de KNB (Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie) is het moeilijk te zeggen of deze ontwikkelingen al snel tot grote veranderingen gaan leiden: “Technologie kost natuurlijk ook geld, en je kunt moeilijk van individuele notarissen verwachten dat ze hier allemaal meteen gebruik van maken”, aldus de organisatie in de krant. “Er kleven daarnaast veel risico’s aan het gebruik van modellen als ChatGPT. Dus voordat AI een vaste plek krijgt in het notariaat, moet er eerst een gespecialiseerde en goed geteste vorm komen.”
Artikel
In 2014 schreef notaris van den Brink-Baggerman een artikel in het WPNR (Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie) over begrijpelijke taal in notariële akten. De vraag die zij toen stelde was: mogen wij wel taal in notariële akten gebruiken die voor de cliënt niet helder en duidelijk is? De notaris: “De cliënt zet zijn handtekening onder de akte en verklaart daarmee dat hij van de inhoud heeft kennis genomen en dat hij daarmee instemt. Hij moet dus weten wat er in de akte staat. Of het is simpelweg niet mogelijk om juridische teksten en vaktermen eenvoudiger op te schrijven, het moet immers wel juridisch waterdicht zijn.”
