Over het algemeen is het goed gesteld met de mensenrechten in Nederland. Maar volgens mr. Laurien Koster, voorzitter van het nieuw op te richten College van de Rechten van de Mens, valt er ook nog veel te winnen.
De Eerste Kamer heeft precies een week geleden ingestemd met de oprichting van het College. Dat College vormt het nationaal mensenrechteninstituut en heeft tot doel de mensenrechten in Nederland te beschermen, het bewustzijn van deze rechten te vergroten en erop toe te zien dat de mensenrechten daadwerkelijk worden gerespecteerd. Al in 2006 heeft Nederland de VN toegezegd een mensenrechteninstituut op te richten. In de loop van 2012 zal het instituut eindelijk zijn deuren openen. Vestigingsplaats wordt Utrecht.
“Nederland is geen schurkenstaat”, zegt Koster. “Het is over het algemeen goed gesteld met de mensenrechten in Nederland, maar het vergt constante aandacht om dit zo te houden en nog verder te verbeteren. Die aandacht kan worden gewaarborgd door een instituut op te richten dat het toezicht op de naleving van de mensenrechten als ‘core business’ heeft.” Bovendien wijst Koster er op dat het juist om het individu gaat en niet om een (bevolkings)groep in het algemeen. “Er moet vooral gelet worden op de kwetsbare mensen. In het mensenrecht staat de individu centraal.
De voorzitter noemt een behoorlijk aantal onderwerpen waarop verbetering in het kader van de mensenrechten in Nederland mogelijk is: ouderenzorg, babysterfte, vreemdelingendetentie, toegang tot de rechter, privacy, kindermishandeling, uitbuiting en ‘family life’. “Er is nog veel te winnen”, aldus Koster.
‘De wet van de remmende voorsprong’
Veel (Europese) landen – zoals Engeland, Duitsland en Ierland – hebben al een mensenrechteninstituut. Koster: “Van een land als Nederland – dat internationaal de mensenrechten verspreidt en hoog in het vaandal heeft – zou je verwachten dat het hiermee voorop loopt. Maar niets is minder waar. Misschien is dat wel de ‘wet van de remmende voorsprong’.”
Koster kan nog niet veel zeggen over waar het College zich op zal gaan richten, maar zij zegt wel bij de regering te zullen aandringen op ratificatie van verschillende internationale verdragen waaronder het VN-Verdrag voor mensen met een beperking. “Dat verdrag is zo essentieel voor participatie van mensen met een beperking in de samenleving. Wij zullen krachtig aansporen op bekrachtiging hiervan. De meeste Europese landen hebben dat verdrag al geratificeerd. Nederland kan en mag niet achterblijven.”
Geëigende instanties
Alle taken van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) – waarvan Koster nu voorzitter is – gaan bij wet over naar het College voor de Rechten van de Mens. De CGB treedt in de voorbereiding op als kwartiermaker. Het nieuwe instituut zal het centrale aanspreekpunt worden op het terrein van mensenrechten. Dat betekent niet dat alle vragen en klachten behandeld zullen worden. Het College voor de Rechten van de Mens zal geen individuele klachten behandelen, tenzij het gaat om klachten op het gebied van gelijke behandeling. Er zal ook veel verwijzing plaatsvinden naar geëigende instanties zoals de Nationale Ombudsman. Het nieuwe College zal op basis van signalen – maar ook op eigen initiatief – onderzoek doen naar, rapporteren en advies uitbrengen over kwesties waarbij het in de samenleving qua mensenrechten (mogelijk) ‘haakt’.
Op 10 december, de internationale Mensenrechtendag, zal het CGB een onderzoek presenteren over hoe Nederlanders denken over mensenrechten, welke mensenrechten zij kennen en wat volgens hen belangrijke aandachtsgebieden zouden moeten zijn.
Koster is enthousiast. “We gaan een uitdagend jaar tegemoet. Velen hebben naar dit instituut uitgekeken en het is heel bijzonder om dat ook daadwerkelijk te mogen neerzetten. Eindelijk zal ook op international niveau een objectieve stem van een onafhankelijk instituut worden gehoord over de mensenrechtelijke situaties in Nederland.”
