Hopelijk weet elke lezer wel waar ik het over heb als ik de naam George Floyd noem. Het meest recente zwarte slachtoffer van politiegeweld in de VS. Niet alleen in de VS, maar ook in ons land heeft zijn dood tot protesten geleid – sommige overigens succesvoller dan andere.
Los van de vraagstukken over beteugeling van politiegeweld in de VS, demonstratievrijheid in coronatijd en onderhuids racisme in Nederland staat de vraag hoe het kan dat we in 2020 leven en de staat New York alsnog zo’n wereldwijde escalatie nodig blijkt te hebben om over te gaan tot transparantie. Waar ik op doel? De 50-A wet van de staat New York, die alle politiedossiers vertrouwelijk maakt, op álle fronten. Oorspronkelijk werd deze wet ingevoerd ter bescherming van politieagenten, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een blinddoek voor aanklagers en het publiek.
The Economist publiceerde van de week een treffend artikel, dat de vergelijking schetst tussen Derek Chauvin, verantwoordelijk voor de dood van George Floyd, en Daniel Pantaleo, verantwoordelijk voor de dood van Eric Garner in 2014. Ik kan mij niet voorstellen dat ik de naam George Floyd over zes jaar vergeten ben, maar kende de naam Eric Garner niet. Pantaleo is vrijgesproken van de aanklachten tegen hem, mede omdat zijn veertien (!) eerdere aanklachten tegen hem geheim waren en daardoor ook in de rechtszaak niet gebruikt konden worden. Drie jaar later kwamen deze eerdere aanklachten door een lek toch aan het licht – te laat: Pantaleo was al vrijgesproken. In Minnesota zijn deze dossiers wel toegankelijk. Reken dus ook maar dat de openbare aanklager in Minnesota de ruim zeventien eerdere aanklachten tegen Chauvin bij de zaak George Floyd zal betrekken.
Politieagenten soms boven de wet
Niet alleen dit voorbeeld, maar ook onderzoek van The New York Times wijst uit dat politieagenten door 50-A soms boven de wet staan. NYPD-agenten hebben tussen 2015 en 2018 minstens 25 keer een valse getuigenis afgelegd, zo blijkt later uit onomstotelijk bewijs. Meineed plegen is een misdrijf, ook in de staat New York, maar deze agenten worden niet gestraft, omdat de gegevens veilig worden bewaard waar geen aanklager erbij kan. Los daarvan is in Californië ook gebleken dat honderden misdragingen door agenten, van meineed tot seksuele incidenten, aan het licht kwamen door het invoeren van een transparantiewet.
Nu een hervorming van 50-A klaarligt en de gouverneur van New York, Andrew Cuomo, heeft verklaard dat hij van plan is om deze te tekenen, ben ik benieuwd wat het gevolg hiervan is. Een vergroting van transparantie op dit vlak is zeker positief, maar wat er allemaal in deze dossiers verborgen is moet nog blijken. Hoeveel George Floyds zouden er nog zijn? Hoeveel slachtoffers van politiegeweld dat niet tot de dood heeft geleid, maar iemand wel op een andere manier tot slachtoffer heeft gemaakt? En belangrijker nog, hoeveel George Floyds zijn er nog nodig om niet alleen tot vergroting van transparantie te leiden, maar écht tot een verandering in de situatie op straat?
