Het gaat om een spoedadvies van de Raad van State over amendementen die tijdens de wetsbehandeling in de Tweede Kamer zijn ingediend en die auditief toezicht op advocaat-cliënt-gesprekken mogelijk zouden moeten maken in deze afdelingen van de penitentiaire inrichtingen. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft in dit advies bevestigd dat de amendementen onverenigbaar zijn met de Grondwet, het EVRM en het Unierecht.
In lijn
Het negatieve advies is in lijn met het standpunt van de NOvA dat het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire beginselenwet juridisch onhoudbaar is. Dit geeft de NOvA deze week aan in een reactie: “Gesprekken tussen cliënt en advocaat moeten te allen tijde vertrouwelijk zijn, want alleen dan is er sprake van een eerlijke rechtsgang.”
Daarnaast benadrukt de NOvA, net als de Afdeling advisering van de Raad van State, het belang van een individuele beoordeling: “Voor generieke maatregelen die ingrijpen op het vertrouwelijk contact tussen raadsman en cliënt, ook niet als het uitsluitend visueel toezicht betreft, is geen ruimte”, stelt ze in persverklaring. De Raad van State was al eerder kritisch op een strenger gevangenisregime voor zware criminelen.
Doel
In de Tweede Kamer werden op 12 maart amendementen aangenomen bij het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire beginselenwet. Het wetsvoorstel heeft als doel om het regime in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) en op de Afdeling Intensief Toezicht (AIT) aan te scherpen.
Als gevolg van twee van die amendementen is het wetsvoorstel volgens de minister voor Rechtsbescherming in strijd met artikel 17 van de Grondwet en artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). De minister vroeg de Afdeling advisering daarom om advies te geven over die twee amendementen en hun verhouding tot de grondrechten. De minister heeft de Afdeling advisering ook gevraagd onder welke voorwaarden het wel mogelijk is om uitvoering te geven aan de wens van de indieners van de amendementen.
Opnemen
De amendementen van de Tweede Kamerleden Helder (BBB) en Ellian (VVD) gaan over het houden van toezicht op vertrouwelijk contact tussen gedetineerden en hun advocaat. Het wetsvoorstel van de minister regelt dat visueel toezicht wordt gehouden op dat contact.
Het amendement-Helder bepaalt dat de contacten van alle gedetineerden in de EBI en op de AIT met hun advocaten audiovisueel worden opgenomen. De opnames worden voor vijf jaar bewaard door de Nederlandse Orde van Advocaten. Het Openbaar Ministerie kan de opnames via een rechter opvragen als er een verdenking is dat de advocaat deelneemt aan een criminele organisatie.
Het amendement-Ellian bevat een uitbreiding van de bevelsbevoegdheid van de minister, waarmee het mogelijk wordt om gesprekken van een bepaalde gedetineerde met diens advocaat auditief op te nemen. Die opnames worden dan direct beluisterd door een onafhankelijke commissie, die de minister vervolgens informeert of nader onderzoek naar de advocaat nodig is.
