Jeroen Soeteman, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten, maakt zich zorgen over de ontwikkelingen in het strafrecht, de strafrechtspleging en de manier waarop politici naar het strafrecht kijken. “De manier waarop de politiek de laatste jaren het strafrecht in een verdomhoek heeft gelazerd vind ik zorgwekkend”, zegt Soeteman in een interview in het nieuwe nummer van Mr., dat 5 juli verschijnt.
“Het strafrecht heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld en niet altijd ten goede”, aldus Soeteman, die strafrechtadvocaat is bij Jebbink Soeteman advocaten in Amsterdam. De jurisprudentie van de Hoge Raad over vormverzuimen bijvoorbeeld is hem een doorn in het oog. “De Hoge Raad heeft gezegd dat in de opsporing gemaakte fouten hersteld mogen worden en dat het voldoende is om te constateren dat het fout is gegaan. Dan volgt er geen strafvermindering of bewijsuitsluiting. Dus als de politie een woning binnentreedt zonder machtiging, maar de rechter constateert dat de politie met een machtiging wel had mogen binnentreden, is dat voldoende. Daarmee krijgt de politie een vrijbrief om fouten te maken. Dat vind ik principieel fout. Als je een fout maakt, moet je die compenseren. Het hoeft niet meteen tot bewijsuitsluiting te leiden, maar wel tot enige vorm van compensatie. De overheid moet zijn verantwoordelijkheid nemen.”
Bang voor de voorpagina
Wat de NVSA-voorzitter nog meer zorgen baart is “de manier waarop de politiek de laatste jaren het strafrecht in een verdomhoek heeft gelazerd. Politici zouden op dit vlak niet zo bang moeten zijn voor de voorpagina. Onze cliënten worden verdacht van strafbare feiten en negen van de tien worden daarvoor veroordeeld. De samenleving wil die mensen het liefst alle rechten ontnemen en dat merken wij. Geen politicus durft meer geld aan de tbs te geven. Er gaat wel geld naar de politie, het OM, de rechtspraak. De rechtspraak blaast 200 miljoen euro op in een mislukt digitaliseringsproject en ondertussen wordt de sociale advocatuur de nek omgedraaid. Wij zitten in de hoek waar de klappen vallen, maar niemand gooit een reddingsboei. Oud-staatssecretaris Teeven heeft met zoveel woorden in een interview gezegd dat hij eigenlijk hogere straffen wilde en minimumstraffen, maar toen dat niet lukte, heeft hij de tarieven van de gefinancierde rechtsbijstand maar naar beneden bijgesteld. Door een slechte verdediging zouden er minder vrijspraken volgen en zouden mensen harder worden gestraft. Teeven heeft ontkend dat hij het zo heeft gezegd, maar dat interview staat op band. Niemand uit de Kamer is daartegen in verweer gekomen. Terwijl Teeven de boel gewoon heeft opgelicht. Wij hebben overwogen om aangifte tegen hem te doen, maar dat zou te veel voor de bühne zijn geweest.”
Tijdgebrek
Een goede manier van geschillenbeslechting is een van de kurken waarop een samenleving drijft, vindt Soeteman. Maar hij ziet steeds meer dat officieren, rechters en advocaten hun dossiers niet goed kennen, omdat ze er gewoonweg de tijd niet meer voor hebben. Daar is de burger de dupe van. “De kwaliteit van de strafrechtspleging kalft af, maar we merken het niet. Als je elke dag een minuut minder tijd krijgt om je zaken voor te bereiden, lijkt dat niet dramatisch. Totdat je na jaren terugkijkt en ziet hoezeer de kwaliteit is teruggelopen.”
Mediation
Soeteman begrijpt wel dat minister Dekker (Rechtsbescherming) zoekt naar andere manieren om conflicten te beslechten, maar volgens hem kan dat juist in het strafrecht niet. “Het strafrecht is namelijk een conflict dat de overheid begint. Je kunt niet met een buurtrechter een moordzaak oplossen. Daarvoor heb je een opsporingsapparaat nodig, officieren van justitie, advocaten, rechters, de reclassering en dat kost geld. Mediation in het strafrecht kan een rol spelen om zittingen te voorkomen, maar dat is slechts in een gering aantal zaken een oplossing. Ik heb zelf positieve ervaringen met mediation en ik vind dat elke advocaat daarmee ervaring zou moeten opdoen. Als problemen tussen mensen op een goede manier opgelost kunnen worden, moet je dat doen. Zeker als iemand een strafbaar feit bekent en met een slachtoffer in gesprek wil gaan om tot een bevredigende afdoening te komen, en het slachtoffer wil dat ook, is zo’n gesprek te prefereren boven een onzeker strafproces dat vier jaar duurt.”
Deals met het OM
Soeteman is ambivalent over het sluiten van deals tussen OM en verdachte, omdat het gevaar reëel is dat dit soort deals zonder rechterlijke toetsing onder druk tot stand komen. “Bedrijven kunnen er belang bij hebben, dat geef ik toe. Ook voor andere cliënten kan het belangrijk zijn om een zitting te voorkomen en snel duidelijkheid te krijgen. Als er onnodige proceskosten kunnen worden bespaard door op onderdelen van een zaak te onderhandelen, ben ik niet per se tegen. Maar we zullen scherp in de gaten moeten houden dat fundamentele rechten niet worden weggemoffeld ten behoeve van de proceseconomie.”
Lees hier het hele interview.
