Euthanasie was weer eens in het nieuws, dankzij een kwieke maar kennelijk niet meer helemaal compos mentis bejaarde die live dood wilde. Hupsakee zei de dokter en voor de draaiende camera werd aan haar of aan wat van haar nog over was een einde gemaakt. Uw schrijver heeft het niet mogen meemaken en eerlijk gezegd heeft hij niet het gevoel veel te hebben gemist. Een bejaarde uit zetten met een spuitje: hoe spannend kan dat zijn. Hooguit zegt het iets over de geestelijke dood van zendgemachtigden.
Chris Rutenfrans was er evenmin blij mee en klom dan ook eigenhandig in de pen. Zijn parodie van ‘euthanasiasme’ in de Volkskrant van 19 februari jl. werd hem niet door iedereen in dank afgenomen. Geestig was het wel, maar kennelijk werden toch zo veel mensen er door gestoord dat Annieke Kranenberg, de ombudsmens van dezelfde krant, op 27 februari onthulde dat Chris Rutenfrans op eigen houtje en hele bladzij had ingepikt, “zonder overleg met de hoofdredactie.”
Nu maar hopen dat diezelfde hoofdredactie niet met Rutenfrans, maar met dit ombudsmens een pittig gesprek gaat voeren. Want één ding is echt uit den boze: ten koste van eigen mensen uit de school klappen. Dit verdient Chris Rutenfrans net zo min als welke journalist of werknemer dan ook.
De Volkskrant is verantwoordelijk en aansprakelijk voor alles dat die krant doet en laat. Klachten gaan over de krant, niet over individuele redacteuren en andere werknemers. De hoofdredactie is dus de eerst verantwoordelijke, zolang de eigenlijke directie dan wel de eigenaren van de krant niet in beeld komen. Of de Volkskrant maakt zich net zo belachelijk als onze minister van veiligheid en justitie, die in de Tweede Kamer desgevraagd de schuld legt bij zijn eigen ambtenaren.
Bovendien is een zinvol ombudspersoon een ‘restrechter zonder executieve bevoegdheid’. Zij komt dus pas in actie als alle andere pogingen het probleem op te lossen hebben gefaald. Waarom heeft de hoofdredactie niet zelf een berichtje geplaatst? Trouwens waarvoor moet de krant zich eigenlijk verontschuldigen? Zo idioot was dat stuk van Chris Rutenfrans toch ook weer niet?
De buiten gehangen was van de ombudsmens wordt getekend door een derde misverstand. Omstandig verhaalt zij “hoe het allemaal is gekomen”. Dat had al niet gemogen en wekt bovendien de valse suggestie dat als je maar goed genoeg uitlegt wat tot de vermeende misstand heeft geleid, dat je er dan vanaf bent. Tout comprendre c’est tout pardonner? Maar niet heus. De journalistieke en uiteindelijk menselijke kwaliteit van Rutenfrans’ parodie heeft niets te maken met haar ontstaansgeschiedenis. Ook hier is een proces iets categorisch anders dan het product ervan. Het product lag ter beoordeling, niets anders dan dat.
Trouwens waar hebben we het helemaal over? Wie het niet eens is met een stuk in de krant kan toch gewoon iets insturen in de trant van: “Als trouw lezer van uw blad …”? Of gewoon het abonnement opzeggen? Waar is dat hele ombudsmens goed voor?
Dus toch euthanasie op sociale indicatie, om dit ongewenst ombudsmens voor altijd het zwijgen op te leggen? Dat moet dan toch eerst aan Annieke Kranenberg zelf worden gevraagd en zo te zien is die nog lang niet klaar met leven.
Wat pleit eigenlijk in het algemeen tegen de dood? Anders dan Rutenfrans zou schrijver dezes het niet weten, zolang niemand dood is geweest en dat ook nog geloofwaardig kan navertellen. Dus kan ook niet gekozen worden voor de dood. Voor zover euthanasie een keuze is, gaat het om twee levens of eigenlijk levenslopen. Voor zover bekend gaan wij allemaal dood. Als verder leven alleen maar onaangenaam of erger is, dan is een keuze voor een (iets) korter maar minder ernstig lijdend leven niet zonder meer onbegrijpelijk. En waarom zou iemand anderen opleggen dat zij moeten blijven leven?
Chris Rutenfrans’ parodie van euthanasiasme is bedoeld als pleidooi voor het leven. Maar Rutenfrans vergeet dat niemand het eeuwige leven heeft. Alleen dan kan euthanasie worden opgevat als keuze voor de dood, hoe weinig over diezelfde dood dan nog steeds bekend is. Werkelijk doordachte euthanasie is bij uitstek een keuze voor het leven: voor een beter leven tegen zinloos lijden in een vegetatief bestaan.
Rutenfrans heeft natuurlijk het grootste gelijk van de wereld als hij de waarde van het leven, of eigenlijk van mensenlevens, benadrukt. Daar gaat het natuurlijk om. Wat is het leven waard? Niets meer of minder dan wat wij er zelf om geven en dat is nogal wat – als het goed is tenminste.
Zo beschouwd kan het geen kwaad om stil te staan bij euthanasie, of niet. Maar er is meer dood dan het zelfgekozen levenseinde. Zo veel mensen sterven terwijl zij zelf daaraan nog lang niet toe zijn. Vaak genoeg is er iets aan te doen. Daarover lees je in de krant dan weer niet alles tegelijk. Het gaat echt niet alleen om oorlogen en hongersnoden. Afleiding door mobiele telefonie en touchscreens in auto’s blijkt alleen al in Nederland tientallen doden per jaar te kosten. Waarom mag dat? Bijna niemand staat er bij stil. Waarom is er geen helmplicht voor fietsers en nog veel meer?
Zo kostbaar is het leven kennelijk toch niet. Pas eerst (nog) beter op de levenden, bedenk dat het leven gelukkig niet eeuwig is en maak je dan pas druk over euthanasie. Eigenlijk is iemand dwingen om te leven bijna (?) net zo erg als iemand dood laten gaan die ermee door wil.
