De kogel bleek al sinds 19 februari 2015 door de kerk. Toen honoreerde de Ondernemingskamer (OK) gedeeltelijk het verzoek van de VEB c.s. namens de onteigende SNS-aandeelhouders om een enquête in te stellen bij SNS Reaal NV, haar dochter SNS Bank NV en haar real estate-kleindochter Propertize BV. De beschikking is pas op 8 juli 2015 op schrift gesteld en uitgesproken (ECLI:NL:GHAMS:2015:2779). Blijkbaar duurde het even om haar zoveel mogelijk cassatie-proof te redigeren.
De uitspraak behelst slechts de ontvankelijkheid van VEB c.s. in hun verzoek gericht op SNS Reaal en hun niet-ontvankelijkheid ten aanzien van Propertize. Voor het overige wordt elke beslissing aangehouden. De OK heeft haar beschikking nadrukkelijk voor tussentijds cassatieberoep opengesteld. Theoretisch kan de OK, nadat haar beschikking in cassatie stand hield, het enquêteverzoek dus alsnog afwijzen op grond van een nadere belangenafweging. Dat lijkt echter niet waarschijnlijk. Men hoort de Hoge Raad al knorren: val mij er dan ook niet mee lastig!
De beschikking is in de literatuur kritisch ontvangen (Assink, Ars Aequi 2015, p. 678 en Storm, Ondernemingsrecht 2015, p. 472). Ik deel die kritiek niet. Het is vaste rechtspraak dat enquêtebevoegdheid niet kan vervallen als direct gevolg van beleid van de vennootschap (emissie van aandelen) dat men nu juist aan de kaak wil stellen (HR Slotervaartziekenhuis, NJ 2014, 296). Dat geldt dan ook als verval van enquêtebevoegdheid dreigt als indirect gevolg van het beleid van de vennootschap, indien dit heeft geleid tot overheidsingrijpen en onteigening van aandelen. Op de achtergrond speelt mij dunkt ook het grondrecht (artikel 17 Gw) dat niemand (door de uitvoerende macht) kan worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent.
De niet-ontvankelijkverklaring van de VEB c.s. in hun (concern)enquêteverzoek tegen Propertize lijkt mij wel onjuist. De OK wijst dit verzoek af omdat, anders dan bij Landis (NJ 2005, 127), deze SNS-dochter haars inziens nog “een zekere beleidsvrijheid” had. Dat is echter niet het beslissende criterium. Het gaat erom of het beleid en de gang van zaken bij Propertize de ex-aandeelhouders kon raken gelijk het beleid van SNS Reaal zelf dat kon. Welnu, dat is wel voldoende gebleken!
