Trends en cijfers over het gebruik van en schade door alcohol, tabak en drugs en over drugsgerelateerde criminaliteit zijn te vinden in de zojuist verschenen Kerncijferrapportage 2021 Nationale Drug Monitor (NDM) van het Trimbos-instituut en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).
Openbaar Ministerie
De cijfers laten zien dat, vergeleken met 2019, de totale instroom van Opiumwetzaken bij het Openbaar Ministerie in 2020 is gedaald, zowel bij soft- als harddrugszaken – maar nog steeds is de categorie harddrugszaken voor het derde achtereenvolgende jaar de grootste. In 2020 daalde ook, mogelijk mede als gevolg van de coronamaatregelen, het aandeel gedagvaarde zaken in het totaal van door het OM behandelde misdrijfzaken. Ook het aandeel Opiumwetzaken dat het OM voor de rechter bracht daalde.
Voor de rechter
In 2020 daalde ook het aantal afdoeningen van Opiumwetzaken door de rechter: vanwege de coronamaatregelen hebben in maart tot mei 2020 nagenoeg geen zittingen plaatsgevonden, waardoor de voorraad strafzaken voor behandeling op zitting snel opliep. Daardoor zijn zaken door het OM opnieuw beoordeeld en zijn in toenemende mate zaken door het OM zelf afgedaan. Overigens daalde het aantal gerechtelijke afdoeningen van misdrijfzaken over de hele linie, ook buiten de Opiumwet.
Vrijspraak
Bij de rechter eindigde in 2020 ruwweg ruim één op de twaalf zaken in vrijspraak. Daarmee zet de dalende lijn van de afgelopen jaren door. Het aandeel vrijspraken blijft het hoogst in softdrugszaken. De taakstraf en de (deels) onvoorwaardelijke vrijheidsstraf waren de meest voorkomende sancties in Opiumwetzaken. Taakstraffen werden vooral opgelegd in softdrugszaken, onvoorwaardelijke vrijheidsstraffen vooral in harddrugszaken; dit beeld is de afgelopen jaren ongewijzigd. In 2020 bleef het aandeel personen dat is gedetineerd vanwege een Opiumwetdelict op 20 procent van de gevangenispopulatie.
Opsporingsonderzoeken
Het aantal opsporingsonderzoeken van het OM naar georganiseerde criminaliteit waarbij drugs het eerste aandachtsgebied is, is tussen 2015 en 2020 toegenomen. In 2020 ging het om 651 opsporingsonderzoeken: 121 naar grootschalige hennepteelt, 248 naar cocaïne of heroïne en 282 opsporingsonderzoeken naar synthetische drugs. Ook het aantal gemelde ontmantelde productielocaties en opslagplaatsen van synthetische drugs nam in 2020 verder toe. Verder steeg het aantal ontmantelde methamfetaminelabs waar crystal meth wordt geproduceerd van 9 in 2019 tot 32 in 2020. Daarentegen zijn in 2020 minder hennepkwekerijen ontmanteld.
Dumplocaties
Het aantal aangetroffen dumplocaties is in 2020 opnieuw afgenomen vergeleken met eerdere jaren. Wel zijn er indicaties dat afval vaker achterblijft op productielocaties, dat meer afval in de bodem en het oppervlaktewater verdwijnt en dat de hoeveelheid afval per dumping is toegenomen.
Alcohol en drugs
De politie registreerde in 2020 46.221 overlastincidenten door alcohol en drugs, zesduizend meer dan in 2019. Vooral de provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland, Utrecht en Limburg hadden daar mee te maken. De stijging komt mogelijk door de inwerkingtreding van de Wet Middelenonderzoek bij geweldplegers, die op 1 juli 2017 in werking trad. Opsporingsinstanties kregen daardoor meer mogelijkheden om drugsgebruik bij geweldsincidenten te signaleren.
Lees hier de Nationale Drugs Monitor.
