Rechters lijken minder te durven, terwijl een rechter het lef moet hebben om tegen de publieke opinie in iemand vrij te spreken. Dat zegt Gradus Vrieze in een afscheidsinterview op de website van de rechtersopleiding SSR. “De samenleving ziet terreurverdachten het liefst twintig jaar achter de tralies. Maar wat als het bewijs heel dun is? Dan zal je ze tegen de publieke opinie, tegen de woede bij de Telegraaf in moeten vrijspreken. Leg wel uit wat je doet, ga in gesprek met de niet-begrijpende buitenwereld. Zonder dedain. Maar sta voor je beslissing.”
Vrieze gaat met pensioen als rechter en als docent bij SSR. Hij bracht rechters beroepsethiek en het schrijven van pragmatische vonnissen bij. In het interview constateert Vrieze ook dat de gedrevenheid van rechters op cursus hetzelfde is gebleven. “Ze willen altijd het naadje van de kous weten. En zijn altijd loyaal aan de zaak.”
Gradus Vrieze is geen type van ‘vroeger was alles beter’, valt op te maken uit het interview. Maar één ding was vroeger in elk geval beter: het tot laat aan de bar hangen bij raio-cursussen en bijscholing voor rechters en officieren. “Wij bleven vaak tot een uur of twee ’s nachts aan de bar praten. Dat was niet alleen heel gezellig, het was ook heel nuttig. Want één van de belangrijkste neveneffecten is dat rechters en officieren van verschillende gerechten elkaar op die manier uitgebreid treffen. Zij kennen vooral hun eigen gerecht of parket. Aan de bar horen ze hoe collega’s van andere standplaatsen de zaken aanpakken.”
Als Vrieze nu een tweedaagse cursus geeft aan raio’s, liggen die vaak al om negen uur op bed. “Met thuis een jong gezin zijn ze blij een keer rustig te kunnen slapen. Het zijn de docenten die blijven napraten. Daardoor missen de raio’s deze onderlinge uitwisseling.” Met het risico op navelstaarderij, vindt Vrieze. “Ik heb als rechter en bestuurder in allerlei gerechten gewerkt: Leeuwarden, Arnhem, De Antillen, Groningen en Zutphen. Op elk gerecht zijn er allerlei vanzelfsprekendheden: Dat doen we toch overal zo?”
“Nee,” zei Vrieze dan. “Ik kan zo een paar rechtbanken opnoemen waar het heel anders gaat.”
