Begin april was ik een weekje in Washington. We hebben er van 2004 tot 2007 gewoond, en het voelde heel vertrouwd om even terug te zijn. Toch was er ook van alles veranderd. De vragenrubriek in de Washington Post legt uit hoe je om kunt gaan met vrienden die plotseling hun baan zijn kwijtgeraakt: niet bij voorbaat behandelen als armlastig en zielig. De restaurants in K Street, vaste hangouts van de Republikeinen, zijn praktisch leeg. Dat komt goed uit, want de hippe tenten die uitpuilen van de dertigers die in het kielzog van Obama naar Washington zijn gekomen zijn al maanden volgeboekt. Onze vrienden zeggen dat de politie veel vriendelijker is geworden. Elders gesloten homohuwelijken worden door het District of Columbia erkend. Dat is fijn voor onze vrienden die twee jaar geleden naar Toronto moesten uitwijken om te trouwen.
Op 30 april lekte de brief uit waarin David Souter aan Obama meedeelt dat hij aan het eind van het zittingsjaar het SC gaat verlaten. Hij heeft naar verluid met aftreden gewacht tot Obama goed en wel gekozen was. Op die manier kon George W. Bush niet, na John Roberts en Samuel Alito, nog een derde conservatief lid van het SC benoemen.
In de drie jaar dat ik in Washington woonde werd twee keer een nieuw lid van het Supreme Court benoemd. William Rehnquist, president, overleed op 3 september 2005. Sandra Day O’Connor ging in januari 2006 met pensioen. In de Amerikaanse rechtscultuur is het vervangen van een Supreme Court Justice altijd een opwindende gebeurtenis. Het Supreme Court of the United States (SC en SCOTUS zijn de gebruikelijke afkortingen) wordt in de VS beschouwd als een soort juridische royalty. “The judicial organization of the United States is the institution which a stranger has the greatest difficulty in understanding.” Dat schreef Alexis de Tocqueville in 1830 in Democracy in America (maar dan in het Frans). Daarmee doelde hij op de draagwijdte van beslissingen van SCOTUS, die gelijk staat met die van wetgeving.
David Souter werd benoemd door de George H.W. Bush (de oude). Souter heeft de reputatie van een zonderlinge eenling. Hij schrijft nog altijd met de hand. Maar in de zaak van MGM Studios tegen Grokster bleek dat hij haarfijn begreep hoe zoekmachine Grokster werkt. Kermit Roosevelt, die in het zittingsjaar 1999-2000 als klerk voor Souter heeft gewerkt, schreef een stuk over hem in Slate. Hij is bescheiden, zuinig en spartaans maar ook aardig voor zijn secretarissen en uitermate geestig. Hij was open-minded en leergierig, iemand die bereid was zijn standpunten te herzien als de zaak daar om vroeg.Toen hij aantrad werd verwacht dat hij conservatief zou zijn, maar het tegendeel bleek het geval. Hij stemde meestal met de progressieve rechters mee. Souters brief is het startsein voor een nieuwe ronde legal royalty-watching in de pers. Hieronder een kleine handleiding voor wie de royalty watching en het nominatieproces wil volgen.
De persoonlijke opvattingen van de rechters worden zeer relevant gevonden, en dat zijn ze ook. Uit onderzoek van prof. Cass Sunstein (nu zelf op de kandidatenlijstjes) van Chicago Law School blijkt dat rechters in federale hoven van beroep volgens de juridische doctrine stemmen, behalve over zaken als abortus en de doodstraf.
En dus gaat het in de pers meteen weer over Roe vs. Wade, de beslissing die in 1973 abortus in het eerste trimester legaliseerde. Een van de controverses over deze uitspraak gaat over de rol van de rechter. Critici vinden dat het legaliseren van abortus aan de wetgever overgelaten had moeten worden. Het wetgevingsproces is een vehikel voor de discussie die nodig is om tot voldoende consensus te komen. Zo’n proces kan door een procedure bij de rechter eindigend in een rechterlijke beslissing niet voldoende ondersteund worden, vinden ze.
Er zit op dit moment nog maar één vrouw in het SC. Ruth Bader Ginsburg (benoemd door Bill Clinton) is de enig overgebleven vrouw na het vertrek van Sandra Day O’Connor (benoemd door Ronald Reagan) in 2006. Justice Ginsburg vertelde aan USA Today dat het niet goed is als vrouwen de uitzondering zijn. Ik heb één keer een lid van het SC gesproken, zij het dat ze toen al met pensioen was. Justice O’Connor vertelde me dat ze het betreurde dat haar opvolger geen vrouw was. Maar ja, die vrouwelijke kandidaat was ook helemaal niet geschikt. George Bush had zijn huisadvocaat Harriet Miers voorgedragen, maar zij kreeg in de Senaat heel weinig bijval. Sandra Day O’Connor was heel goed in het vormen van coalities om een meerderheid te scheppen. Vermoedelijk was dat belangrijker dan het feit dat zij met haar stem vaak de doorslag leek te geven. In de pers wordt vrij algemeen gevonden dat één vrouw te weinig is, en daarom staan er vooral vrouwen op de lijstjes die circuleren.
President Obama is in het nominatieproces het eerst aan zet. Hij was eerder docent aan de University of Chicago Law School. Zijn studenten voorspellen dat hij het liefst iemand heeft die voorzichtig en pragmatisch is, en die de rol van de rechter beperkt opvat. Hier is het informatieve stuk in de New York Times over de opvattingen van Obama, van belang voor de benoeming, aan de hand van de gesprekken met zijn studenten. De NYT is veruit de beste krant die ik ken. Dagelijks deskundige aandacht voor nominatie en bevestiging. Hier is de pagina waarop je zelf een kandidaat kunt uitkiezen of er een toevoegen aan de lijst. Op het lijstje van de NYT staan aanvankelijk elf vrouwen en vier mannen.
Slate is een on line magazine met goede, informatieve stukken over wat er zich bij het SC afspeelt. Slate heeft ook een pagina ingericht waar iedereen kan stemmen. Slate heeft een lijst van twintig kandidaten, vijftien vrouwen en vijf mannen.
De Washington Post is voor het Supreme Court de lokale krant. De Post is lang niet zo goed als de NYT, maar als lokaal medium wel erg goed op de hoogte.
Politico is een on line krant, die signaleerde dat Obama mogelijk de eerste openlijke homo in het Hof zal benoemen nu twee van de kandidaten openlijk lesbisch zijn.
Scotusblog is het weblog van een groep SC-watchers. Commentaren op uitspraken, links naar de uitspraken zelf. Ze zijn altijd goed geinformeerd.
Deze bronnen bevinden zich naar de smaak van rechts Amerika allemaal aan de linkerkant van het spectrum. Daarom voor het evenwicht hier een link naar rechts. Lobbyorganisaties doen via het Web voluit mee aan het proces. Een voorbeeld van een conservatieve lobby is Concerned Women for America. CWA is een conservatieve christelijke beweging tegen abortus, homohuwelijk en pornografie. Met een web site, een heel actief gebruik van SMS en e-mails wordt er druk gelobbied.
De nominatie, het vrijgeven van de naam van de kandidaat die door president Obama wordt voorgesteld voor benoeming, wordt niet op korte termijn verwacht – maar je weet het nooit. De Senaat moet de kandidatuur bevestigen. Voor die bevestiging wordt de kandidaat in de Senaatscommissie voor de rechtspraak gehoord. In de verhoren discussieert de kandidaat met de commissie over zijn of haar opvatting van het rechterschap. Dat levert vaak mooie tv op. Senatoren plegen de gelegenheid te gebruiken om veel op tv te zijn met hun eigen standpunt, en dat is vaak minder leuk. De verhoren zijn als webcast live te volgen, maar ook via C-Span. Het is gebruikelijk dat het gezin van de kandidaat meekomt naar de verhoren. Benieuwd wie we zullen zien, en of ze hun vriendin (of inmiddels erkende echtgenote) meebrengen? Happy royalty-watching!
