Steeds meer procesafspraken

Sinds de Hoge Raad er zijn zegen over uitsprak, neemt het aantal procesafspraken tussen OM en verdediging toe. In zo’n negentig procent van de gevallen gaat de rechter tegenwoordig mee met wat zij onderling zijn overeengekomen.

Delen:

Depositphotos_589315026_S
foto: Depositphotos

Vorig jaar was het thema ‘procesafspraken’ een terugkerend thema in de berichtgeving op Mr. Online. Het gaat daarbij om afspraken tussen het Openbaar Ministerie en de verdediging over het verloop en de afhandeling van de strafprocedure, zoals een toezegging van de verdediging om af te zien van een getuigenverhoor, of afbakening van de omvang van de tenlastelegging door het OM. Laatstgenoemde is pleitbezorger van het gebruik van dergelijke deals om de overbelasting van de strafrechtketen tegen te gaan, maar er heerste enige tijd onduidelijkheid over de toelaatbaarheid ervan.

HR akkoord

Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid (VVD) zei in maart vorig jaar dat er geen grondwettelijke grondslag vereist was; procesafsprakenexpert Laura Peters (Rijksuniversiteit Groningen) deed juist de expliciete oproep aan de wetgever om actief aan de slag te gaan met adequate wetgeving. Procureur-generaal bij de Hoge Raad Bleichrodt stelde voor de zekerheid een vordering tot cassatie in het belang der wet in.

In september kwam het verlossende woord: volgens de Hoge Raad verzet het strafvorderlijk stelsel zich niet tegen procesafspraken, zolang wordt voldaan aan de eisen van een eerlijk proces. Vooropstaat dat de rechter niet gehouden is aan de afspraak en dat hij hiervan kan afwijken wanneer het afdoeningsvoorstel zijns inziens zou leiden tot een uitkomst die niet in een redelijke verhouding staat tot de ernst van de zaak.

20 in 2 maanden

Het lijkt erop dat de openbaar aanklager dit als aanmoediging heeft opgevat, want inmiddels neemt het aantal deals toe: sinds december 2021 gebeurde het 76 keer, waarvan maar liefst twintig in de laatste twee maanden, zo telde het  Algemeen Dagblad. In de afspraken, die voornamelijk betrekking hebben op drugszaken, wordt vaak een lagere straf bedongen in ruil voor tijdwinst wegens de kortere procedure. Volgens Peters neemt het fenomeen “absoluut een vlucht”, vertelt ze de krant. Geen wonder, gezien de overbelasting. “Iedereen beseft dat er iets moet gebeuren.”

Volgens de krant gingen tot de zomer van 2022 deals in de helft van de gevallen in de prullenbak. Maar sinds de Hoge Raad zijn fiat gaf, lijkt het tij gekeerd. Van de twintig deals in de afgelopen twee maanden, week de rechter slechts in twee gevallen af van wat OM en verdediging waren overeengekomen.

Drugs ja, moord nee

Procesafspraken zijn niet in iedere zaak geëigend: bij drugscriminaliteit wel, maar in geval van moord dan weer niet. “Niet omdat het juridisch niet kan, maar omdat de samenleving het niet accepteert”, vertelt Jacco Jansen aan het AD. Hij was als rechter te Rotterdam betrokken bij de allereerste procesafspraak en ziet de strafverlaging geenszins als ‘matsen’ van criminelen. Wanneer een zaak langer duurt, kom je op een vergelijkbare straf uit: “Alleen dan vier jaar later.” In andere Europese landen, waar al meer ervaring bestaat op dit gebied, worden straffen met maximaal een derde verlaagd.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven