Heleen is er sinds een paar maanden achter dat Theo een vriendin heeft. Heleen heeft Theo meteen uit huis gezet toen ze erachter kwam. Theo heeft tijdelijk bij zijn moeder gewoond, waar hij ook de kinderen kon ontvangen. Zo is een tijdelijke omgang ontstaan waarbij de kinderen om het weekeind van zaterdag op zondag en elke woensdagmiddag bij Theo en oma zijn. Heleen wil deze afspraak wel voortzetten, maar voor Theo is nu het moment daar om een eigen huis te vinden. Hij wil dan ook dat de kinderen vaker bij hem komen. Om te bespreken hoe ze daar uit kunnen komen en verder de scheiding te regelen hebben ze een afspraak bij de mediator.
Verkennen van posities – Heleen
Heleen is diep van binnen nog ontzettend boos op Theo. Hij heeft het vaker laten afweten in hun relatie. Die vriendin was de druppel. Er is ook al eens eerder een ander geweest, en misschien is hij wel gewoon met haar doorgegaan terwijl hij had beloofd het te stoppen. Voor Heleen mag de scheiding snel geregeld worden, zodat zij weer door kan met haar leven. En wel graag zoveel mogelijk met de kinderen bij haar. Laat Theo maar lekker gelukkig zijn met die nieuwe vriendin, maar niet ten koste van haar. Bovendien kan Theo met zijn werk niet altijd de kinderen brengen naar school. Heleen werkt vanuit huis en kan het zo regelen dat ze er altijd voor hen kan zijn of dat ze met vriendjes mee kunnen.
Verkennen van posities – Theo
Al is Theo eerder akkoord gegaan met de tijdelijke omgang, hij wil de kinderen nu om het weekeind het hele weekeind, van vrijdagmiddag tot maandagochtend en op woensdag met overnachting. Hij snapt wel dat Heleen boos is vanwege zijn nieuwe vriendin Renate, maar Theo is niet voor niets verliefd geworden op haar. Heleen kan zo hard zijn, het is voor hem een verademing om nu weer zoveel liefde en warmte te krijgen. Theo wil dan ook verder met Renate, die hij in zijn nieuwe huis een band wil laten opbouwen met de kinderen. Op de momenten dat hij de kinderen niet naar school kan brengen, kan Renate dat wel doen.
Systemische principes
Systemen willen blijven functioneren en hebben daarvoor in de onderstroom een zelfregulerend vermogen. Dat zelfregulerende vermogen bepaalt veelal de dynamiek – de interactie tussen mensen in dat systeem. Als iets niet lekker loopt in een systeem is het goed om te kijken naar hoe het staat met de systemische principes. Die principes zijn kort weergegeven onder andere:
- recht op plek: dat wat wordt uitgesloten gaat de dynamiek bepalen
- ordening van posities in een systeem: wat bepaalt de verhoudingen ten opzichte van elkaar? Soms kunnen de elementen die de ordening in een systeem bepalen met elkaar strijden.
- balans tussen geven en nemen; die wordt vooral bij scheiding vaak als scheef ervaren.
Nieuwe systemen in beeld brengen
Systemisch bekeken verandert er bij een scheiding veel. Als liefdespartners scheiden de wegen van Theo en Heleen, maar als ouders blijven ze nog een systeem vormen met de kinderen. Het oude systeem wordt opgesplitst in meerdere systemen. Theo gaat met Renate weer een nieuw systeem vormen. De kinderen gaan naar beide ouders toe en maken dan ook weer onderdeel uit van hun nieuwe huishoudens. Stiefouders worden nooit de ouders van de stiefkinderen, maar zitten in het nieuwe huishouden wel samen met een van de ouders. Daar bepalen zíj samen de regels en de gang van zaken in dat huis. Daarover gaat de ex-partner niet. Waar het echter puur gaat om de opvoeding van de kinderen – denk bijvoorbeeld aan zakgeld of schoolkeuzes – blijven de ouders gezamenlijk verantwoordelijk. Het is zaak om daarin een goede weg te vinden, waarbij ieder vanuit zijn eigen plek in het systeem daarvoor ook erkenning krijgt.
Erkennen van gevoelens
Voor Heleen blijft het toch heel moeilijk om Renate een plek te geven ten opzichte van hun kinderen. De balans voelt voor haar heel scheef. Zij wordt verlaten voor een ander, en verliest ook nog eens een deel van de tijd met de kinderen. Daarnaar gevraagd snapt Theo wel dat het heel moeilijk moet zijn voor Heleen. Maar als ze het over balans hebben, dan kan hij ook nog wel een duit in het zakje doen. Hoe vaak heeft hij zich niet alleen voelen staan in hun relatie! Emoties kunnen hoog oplopen in een scheiding. Erkennen van elkaars gevoelens – zeker ten aanzien van ervaren disbalans – geeft vaak rust in het proces. Veelal helpt het voor degene die verlaten is, om te weten dat de andere partij eveneens emoties heeft gehad van verlies en rouw voordat die tot het besluit kwam om te gaan. Als Theo daarover vertelt, doet het Heleen wel verdriet om dat nu pas te horen. Toch voelt ze daarnaast al meer mildheid naar Theo. Van zijn kant kan Theo zijn excuses maken dat hij dit niet eerder had gedeeld met haar en spijt betuigen voor hoe het is gelopen. Hij wilde haar geen pijn doen.
Hulpbronnen toevoegen
Heleen ziet wel in dat het voor de kinderen fijn is om Theo veel in hun leven te hebben. Als mediator kun je onderzoeken wat er aan het geheel kan worden toegevoegd, zodat de omgang kan veranderen naar meer dagen bij Theo. Allereerst zou het Heleen helpen om wat tijd te krijgen om aan de nieuwe situatie met Renate te wennen voor dat de omgang helemaal verandert. Verder zou ze op termijn wel kennis willen maken met Renate. Theo is bereid om daar een aantal maanden voor te geven. Voor de tussentijd kan oma als hulpbron dienen bij het halen of brengen van de kinderen naar school.
Meer weten over hoe je de systemische aanpak kunt gaan toepassen in je mediationpraktijk? Lees het boek ‘Dynamieken ontrafeld aan de mediationtafel’.
