Het kan je bijna niet ontgaan zijn. De Tinder Swindler. De gloednieuwe Netflix-documentaire dat het verhaal vertelt van meesteroplichter Simon Leviev – of Shimon Hayut – die in de periode van 2017 tot 2019 vrouwen oplichtte via datingapp Tinder. Simon deed dit vooral via Ponzifraude. Hij zou voor de vrouwen pretenderen dat hij een rijke zakenman was die actief was in de diamantenhandel. De vrouwen zouden verliefd worden en vaak onder de indruk zijn van de luxe – en voor hen totaal nieuwe – levensstijl die hij leed. Na een maand kon het frauderen dan eindelijk beginnen. Hij zou meerdere vrouwen om geld vragen met het verhaal dat zijn ‘enemies’ hem opjaagden. Eenmaal verliefd, zouden de vrouwen het geld naar hem toesturen en soms zelfs meerdere leningen voor hem afsluiten. Zo zat een Noors slachtoffer met een schuld van ruim 250.000 dollar opgezadeld na haar relatie met Simon. Liefde maakt daadwerkelijk blind, denk ik dan.
Dit verhaal werd voor mij interessant toen bleek dat de heer Leviev – ondanks alle verdenkingen en aanklachten – op vrije voeten is. Hij heeft wat tijd gespendeerd in de Finse en Israëlische cel maar langer dan anderhalf jaar is dit nooit geweest. De zaak trok mijn aandacht en ik besloot uit te zoeken of wij in ons kikkerlandje onze eigen Tinder Swindlers hebben, en nog belangrijker: wat het juridisch kader omtrent fraude (via datingsapps) is. Ik neem je graag mee in mijn bevindingen.
Juridisch kader
Ponzifraude. Het woord is al eerder gevallen in mijn blog. Ponzifraude is een vorm van fraude waarbij potentiële beleggers worden gefopt in het doen van wat op het eerste gezicht een heel rendabele belegging lijkt. Er worden meer deelnemers getrokken en aanvankelijk wordt er ook geld uitgekeerd. Echter, het uitgekeerde geld wordt gefinancierd door de inleg van andere deelnemers. Wanneer de oplichter ziet dat hij geen nieuwe beleggers kan aantrekken, dan verdwijnt hij met het geld en horen de oud-deelnemers niets meer van hun belegging.
Naar Nederlands recht staat er ruim vier jaar op oplichting. Titel 25 van het Wetboek van Strafrecht gaat over bedrog en behandelt allerlei vormen van fraude en oplichting. Artikel 326 van het laatstgenoemde wetboek omhelst de algemene bepaling. Dit artikel onderscheidt vier oplichtingsmiddelen: het aannemen van een valse naam of een valse hoedanigheid, het gebruik van listige kunstgrepen en/of het gebruik van een samenweefsel van verdichtsels.
In het Overzichtsarrest oplichting van 20 december 2016 van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2016:2892) wordt verder uitgelegd dat de verdachte bij deze oplichtingsmiddelen onder andere het doel moet hebben om een onjuiste voorstelling van zaken in het leven te willen roepen teneinde daarvan misbruik te maken. De verdachte presenteert zich als een bonafide deelnemer aan het rechtsverkeer maar heeft in feite enkel en alleen de intentie om bij het slachtoffer een onjuiste voorstelling van zaken in het leven te roepen teneinde daarvan misbruik te maken.
De situatie in Nederland
Volgens Fraudehelpdesk, het meldpunt voor allerlei soorten fraude in Nederland is, afgelopen jaar ruim aan 7 miljoen euro gefraudeerd via online datingssites en/of datingsapps. In 2020 was dit ‘slechts’ 3,9 miljoen euro. Evident is dus dat de schade bijna verdubbeld is. Echter, het aantal slachtoffers lijkt niet te groeien. Per slachtoffer wordt wel meer geld buit gemaakt.
De oplichters hebben doorgaans – zoals de meeste oplichters – een vast patroon van werken. Een zogenaamde modus operandi. Zo wonen zij bijvoorbeeld vaak in het buitenland en kunnen zij niet (video)bellen. De oplichter begint nagenoeg nooit heel snel over geld. Dit gebeurt na een tijdje; wanneer het slachtoffer mogelijk al emotioneel gehecht is aan de dader. Het slachtoffer – dat uit gaat van de goede trouw van de dader – maakt geldbedragen over waarna het geld snel verdwijnt. Uiteraard is het slachtoffer vaak niet het enige slachtoffer van de dader. De dader zal al gauw tegelijkertijd meerdere slachtoffers maken om zijn winst enkel te vergroten.
Alhoewel de omvang van schade van fraude via datingsapps dus lijkt te groeien, lijken niet alle oplichters per se veroordeeld te worden. Op 4 november 2016 heeft Rechtbank Noord-Holland bijvoorbeeld vonnis gewezen in de zaak waarbij een man zijn Tinderdates door middel van samenweefsel van verdichtsels maande tot het afsluiten van meerdere contracten, zoals bijvoorbeeld een leasecontract voor een Mercedes-Benz. Onder andere deed de man zich ook anders voor dan hij was (ECLI:NL:RBNHO:2016:9133). Een andere bekende zaak is die van Gerrit B. uit Nijverdal. Hij maakte zo’n 30.000 euro buit aan fraude via Tinderdates.
Conclusie
(Online) daten is nooit zonder risico. Er zijn ook zaken waarbij mishandeling – of erger – plaatsvindt na Tinderdates. Online fraude brengt wel een ander component met zich mee, namelijk dat de dader vaak alle gegevens heeft van het slachtoffer. Daarmee kan je veel schade aanrichten. Daarnaast komt naast de financiële pijn, ook liefdesverdriet en isolatie kijken. Dit maakt dat veel slachtoffers terughoudend zijn met het naar buiten brengen van hun verhaal.
Het internet is een enorm groot platform dat voor- en nadelen heeft. Echter, indien je niet oppast, kan je verstrikt raken in hele nare situaties. Veel oplichters doen zich bijvoorbeeld voor als zogeheten cryptohandelaren of handelaren in NFT’s. Zij zullen je dan bijvoorbeeld proberen te lokken om een ‘rendabele’ investering te doen. Daarnaast is het niet moeilijk om een deepfake (een nep filmpje dat bijna niet te onderscheiden is van een echte) te maken of een foto te bewerken.
De wereld digitaliseert in rap tempo maar belangrijk is wel dat we voorzichtig blijven met wat we delen op internet, met wie we dit delen en waar onze informatie terechtkomt.
Uiteindelijk blijkt dus ook dat we voorzichtig moeten zijn met wie we naar rechts swipen op Tinder.
