Goede(zaterdag)middag Literatuurvrienden!
In het zicht van het motto van de Boekenweek 2009 ‘Tjielp Tjielp – De literaire zoo‘ turfde ik mijn boekenkasten op titels waarin dieren zijn verwerkt, om vervolgens, bij wijze van experiment, te onderzoeken hoe het is gesteld met het recht in dit literaire dierenrijk. Het leverde de navolgende hors d’oeuvre van citaten op, alfabetisch gerangschikt op naam van de betrokken schrijvers:
‘Wanneer een jonge wetsovertreder zich voorbereidt op een langdurige straf,’ schreef een oude bajesklant op de snel uit de grond gestampte website van Cold Blow, ‘kun je verwachten dat emotionele relaties onder druk komen te staan.’ Dus vreesde Dean dat Diana hem tijdens haar volgende bezoek zou vertellen dat ze geen drieëntwintig jaar kon wachten. Hij had gelijk. En hij was er op voorbereid. Brendan kreunde en zuchtte en las verder.‘ (uit: Martin Amis, De gele hond)
‘Gelieve nota te nemen wij de resterende 4000 stuks rustzachtplaten annuleren, en zijn bereid daarover tot in hoogste instantie met U in proces te gaan, en zullen wel zien er nog rechters zijn te Kopenhagen, en zullen niet rusten voor en aleer deze zaak tot onze algehele tevredenheid gewonnen is, en zulks te meer daar ongelukkigerwijze de griep zeer schijnt te luwen en betreuren wij de 50 cents van onze geachte helderziende. Maar betreuren wij buitenordelijk onze geachte relatie met Uwe firma en willen wij met dezelfde nimmer meer iets uitstaande hebben en zullen in alle betere dag-, week- en maandbladen alsook op plakzuilen en dergelijke verkondigen wat onze opinie omtrent deze zaak is. U gelieve nota te nemen de nog lopende wissels bij voorkomen niet worden gehonoreerd.‘ (uit: F. Bordewijk, Wij hebben interesse, verhaal opgenomen in de bundel Zwanenpolder)
‘Ze had zorgvuldig nagedacht hoe ze dit laatste zou formuleren. Ze moest Zhou exact verslag uitbrengen, maar kon, uit angst voor de Rebellen, niet precies herhalen wat hij had geschreven. Ze diende het zo abstract mogelijk te zeggen: ‘Mijn man hield er enkele foutieve standpunten op na. Hij heeft deze echter niet in het openbaar geventileerd. Hij gedroeg zich in overeenstemming met de statuten van de Partij en heeft tegenover voorzitter Mao zijn hart gelucht. Volgens de partijstatuten is dit het legitieme recht van ieder lid van de Partij en mag het niet worden gebruikt als excuus om hem te arresteren. Ik ben hier om recht voor hem te krijgen.‘ (uit: Jung Chang, Wilde Zwanen)
‘Jawel. Het was om mij uit te lachen. Zoals je dag in dag uit doet. Ik ben niet van plan nog langer mijn leven te vergallen met iemand die mij zo minacht.’ Zij minachtte hem toen. ‘Val dood,’ zei zij. ‘ Je hoort wel van mijn advocaat,’ zei hij toen Hasselt in zicht kwam.‘ (uit: Hugo Claus, De Zwaardvis)
‘De rechtbank vond het een eigenaardig geval en heeft geprobeerd haar op die dubbele weigering te doen terugkomen, maar zij heeft haar besluit betekend door voortdurend het hoofd te schudden als een automaat. Of zij, van haar kant, dan geen grieven tegen hem had? Helemaal niets? Want de rechters hebben haar de pap in de mond gegeven. Nee, zij had hem niets te verwijten. Na enkele weken respijt werd een nieuwe charge gemaakt en zo tot viermaal toe. Eindelijk dan hebben die heren de knellende band hoofdschuddend doorgehakt. En nu is zij weer vrij. Zij draagt de schuld als hebbende zich verzet tegen verdere aankweek, maar toch krijgt zij voorlopig het kind omdat zulks vóór de scheiding was overeengekomen.’ (uit: Willem Elsschot, De leeuwentemmer)
‘Hier moet de aandacht weer gevestigd worden op datgene wat in het vuur van het verhaal misschien vergeten is, namelijk dat Simson een rechter was, een nationale leider, die twintig jaar lang recht sprak. Wel een eigenaardige rechter, want wanneer komt hij in aanraking met zijn volk? Wanneer behandelt hij de zaken van zijn volksgenoten en oordeelt over hun geschillen? Wie het verhaal leest, weet toch dat Simsons leven en daden, altijd naar buiten gericht zijn, naar de Filistijnen toe, met wie hij een haat-liefdeverhouding heeft, een verhouding van feesten en oorlogen (misschien is Simson in de ogen van de Hebreeuwse lezer daarom eerder een ‘Filistijnse’ dan een joodse figuur).’ (uit: David Grossman, Leeuwenhoning)
‘Het kostte mij moeite om het plein te verlaten maar tenslotte liep ik, via een nauwe steeg, naar een straat die Gerechtigkeitsgasse bleek te heten. Hadden ze de straat zo genoemd om de illusie in stand te houden dat er een plaats was waar gerechtigheid bestond?’ (uit: Maarten ‘t Hart, Een vlucht regenwulpen)
‘En al het andere werd fijngehakt – alsof iemand door een ventilator praatte en alleen de snelste stukjes spraak door rotorbladen konden komen – en ineengezwiept tot één enkele stem die niet te onderscheiden was van het geschuifel van kleren en lichaamsgewicht aan de andere kant van de deur. ‘Sig,’ zei ik. ‘Ze staan voor de deur.’ ‘De wettige macht verzamelt zich, hè?’, zei hij. ‘Blijf je in bad zitten?‘ (uit: John Irving, De beren los)
‘Thus, after many years, the victim punished the executioner, and justice prevailed. So it was believed that neither rain, nor fire, nor wind could ever wipe out the stain of a crime. For justice hangs over the world like a great sledgehammer lifted by a powerful arm, which has to stop for a while before coming down with terrible force on the unsuspecting anvil. As they used to say in the villages, even a speck of dust shows up in the sun.‘ (uit: Jerzy Kosinski, The Painted Bird)
‘This RhylZig,’ he asked, cutting straight to the point, ‘it is the Fiat RhylZig, isn’t it?’ ‘Well-‘ ‘Only when I came to see you recently, you told me I was the final garage you were going to represent. And now you’re working for Fiat,’ Mr Fellows shouted, rapidly gaining a momentum Tim was unable to interrupt. ‘I see that as breach of contract, so I’m cancelling my agreement with you.’ ‘But’- (uit: John McCabe, Herding Cats)
‘The old man was happy to be a chief, and he ruled well. He never made unfair decisions, and he never took more than his fair share of anything. When people were squabling over some little matter, he would settle the argument wisely. Everybody was content at the way he ruled.‘ (uit: Alexander McCall Smith, An Old Man Who Saved Some Ungrateful People, verhaal opgenomen in de bundel The Girl Who Married A Lion)
‘I am not a big, important man, began Mr Badule. I come from Lobatse originally. My father was an orderly at the High Court there and he served many years. He worked for the British, and they gave him two medals, with the picture of the Queen’s head on them. He wore these every day, even after he retired. When he left the service, one of the judges gave him a hoe to use on his lands. The judge had ordered the hoe to be made in the prison workshop and the prisoners, on the judge’s instructions, had burned an inscription into the wooden handle with a hot nail. It said: First Class Orderly Badule, served Her Majesty and then the Republic of Botswana loyally for fifty years. Well done tried and trusty servant, from Mr. Justice Maclean, Puisne Judge, Hight Court of Botswana‘ (uit: Alexander McCall Smith, Tears of the Giraffe)
‘Not one month later, a bizarre rumor began to spread through the government offices. Word had gotten out that he enjoyed a ‘special relationship’ with sheep. What this ‘special relationship’ meant, no one knew. Whereupon his superior summoned him to his office and conducted an interrogation to set the record straight. Rumors are not to be tolerated in colonial societies. “Did you in truth experience a special relationship with sheep?” queried his superior.”‘I did,’ answered the Sheep Professor.” (uit: Haruki Murakami, A Wild Sheep Chase)
‘In De Wolf en het lam, waarvan eerder sprake, bombardeert Van den Berg de wolf aan het eind plotseling tot ‘bruut’ en ‘onverlaat’. Weliswaar wordt de wolf door La Fontaine zelf een keer wreed genoemd, maar het sterke van die gruwelijke fabel is nu juist dat hij eindigt met de gortdroge woorden: ‘De wolf nam het [lam] mee en at het op. Zonder verdere vorm van proces.‘ (uit: Charlotte Mutsaers, Paardenjam)
‘Cécile betaalt. ‘Eten jullie je cake niet op? Jullie hebben gelijk. Ze zijn uitgedroogd. Laten we naar huis gaan.’ Ik vouw je halsdoek open, doe hem iets te strak om mijn nek alsof ik mezelf wilde wurgen. Ruth merkt het en kijkt een andere kant op. Ze zal tot de auto voor ons uit lopen. Bij de notaris droeg de klerk dezelfde lustrine en sprak met dezelfde stem als op de dag waarop hij ons het huwelijkscontract had voorgelezen. Weet je nog? Henri had erop gestaan dat alles bij onze notaris werd getekend. In Parijs. Niet in Valence. Niet bij jou thuis.‘ (uit: Yves Navarre, De dierentuin of: De tuin der gewenning)
‘Hij stond voor een koelvak met braadkuikens. Blauwbleek vlees met kippevel onder strak gespannen plastic folie. De om hem samengedromde mensen begonnen overdreven luidruchtig te lachen om wat er op de eierdozen van piepschuim stond: Natuurfarm De Leghorn. Eieren van loslopende kippen. RECHTEN VOOR AL WAT LEEFT. Geschokken hielden ze op met lachen toen de nasale stem van de winkelchef met echo-effect naargeestig door de luidsprekers schalde, fanatiek en gebiedend, ‘Rechten voor al wat leeft! Rechten voor al wat leeft!‘ (uit: Jan Wolkers, De doodshoofdvlinder)
‘Mencius antwoordde: ‘Kun je koppen en kommen maken van de wilg en toch de aard daarvan onaangetast laten? Je moet de wilg geweld aandoen en schade berokkenen voor je er koppen en kommen van kunt maken. Als je de wilg geweld moet aandoen en schade moeten berokkenen voor je er koppen en kommen van kunt maken dan zou je, volgens jouw principes op dezelfde manier de mensheid geweld moeten aandoen en schade moeten berokkenen om er welwillendheid en rechtschapenheid uit te maken! Jouw woorden zouden er – helaas! – beslist toe leiden dat alle mensen welwillendheid en rechtschapenheid als rampen gaan zien.’ (uit: Frans de Waal, De aap en de sushimeester)
Tjielp Tjielp ofwel t.t.,
BANNING N.V.
Gino van Roeyen
