Toekomstperspectief van vakbonden

De stemmen zijn geteld. Links heeft een derde van haar zetels verloren. Ook voor vakbonden is dit een ongewenste uitkomst. Is er nog toekomst voor de vakbonden?

Delen:

Op 17 maart 2021 was het weer zo ver: het feest van de democratie! Niet elke partij zal overigens met nostalgische gevoelens terugkijken op de verkiezingsdag. Met een verlies van een derde van de zetels, zal de linkerflank van het politieke spectrum katerig zijn ontwaakt. Ook voor vakbonden is dit een ongewenste uitkomst. De standpunten van linkse partijen – met name de sociaaldemocratische SP en PvdA – komen doorgaans overeen met de standpunten en belangen van vakbonden. Wat betekent de verkiezingsuitslag voor de vakbonden?

Een toekomst?

Terwijl de schade van ‘verkennersgate’ nog wordt opgemaakt, stemt informateur Tjeenk Willink nu naarstig de violen. Een coalitie bestaande uit de VVD, D66 en het CDA (met nog een andere partij) ligt – nog steeds – voor de hand. In meer of mindere mate zijn deze partijen allen voor hervormingen op de arbeidsmarkt. Ze vinden elkaar onder meer in een verlaging van de loondoorbetalingsduur bij ziekte, een basisarbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers, een verhoging van het minimumloon, individuele ontwikkel- en leerbudgetten, verhoging van WW-uitkeringen in de eerste maanden en meer balans tussen vaste en flexibele arbeidscontracten. Wel verschillen de partijen over de precieze uitwerking van deze hervormingen.
Of, en in welke mate de vakbonden een rol krijgen toebedeeld bij deze hervormingen, blijkt nauwelijks uit de verkiezingsprogramma’s. De rol van de vakbonden wordt in elk geval niet expliciet vergroot of verkleind. Ook vanuit de FNV – de grootste vakbond met bijna één miljoen leden – hoeven we geen grote veranderingen te verwachten. De recent ingehamerde voorzitter wil de huidige lijn van de FNV voortzetten: actievoeren én compromissen sluiten, blijkt uit een artikel in NRC. Terwijl de ledenaantallen almaar dalen, en daarmee de discussie over representativiteit van de vakbonden wordt aangewakkerd, ligt een duidelijke koerswijziging niet in het verschiet.
Ondertussen laten de verkiezingsprogramma’s ruimte over voor de interpretatie dat een directe sturing vanuit de politiek – in plaats van (indirect) met of door de vakbonden – op het gebied van deze hervormingen de aangewezen weg is. Dat is voorstelbaar, in het licht van de hiervoor genoemde representativiteitskwestie en een gebrek aan consensus over hervormingen tussen sociale partners onderling. Anderzijds, de vakbonden hebben het balbezit nog niet verloren. Denk bijvoorbeeld aan de inspraak van de vakbonden omtrent de steunmaatregelen naar aanleiding van de coronacrisis. Ook kan worden gewezen op gesprekken tussen de FNV en de ondernemersvereniging VNO-NCW over een arbeidsmarktakkoord. De omstandigheden om tot een akkoord te komen zijn niet ongunstig: een piepende en krakende economie én een versplinterde Tweede Kamer. Door zich zo achter het stuur te positioneren, spelen de vakbonden zich in de kijker van potentiële vakbondsleden.

De toekomst

Met enig glazenbolkijken kunnen we voorzichtig concluderen dat de rol van vakbonden in ieder geval niet lijkt te worden uitgebreid of beperkt door een potentiële coalitie. Tegelijkertijd is het klimaat voor de vakbonden niet ongunstiger geworden: er waait een sociale en collectivistische wind, waarin zélfs de VVD voorstander is van een verhoging van het minimumloon. Ruimte voor een opleving? De tijd zal het leren.

Met medewerking van Joris de With.

 

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven