De Centrale Raad voor Beroep (CRvB) is de oudste hoogste bestuursrechter in Nederland. Aanleiding voor de oprichting was de eerste sociale verzekeringswet die in 1901 van kracht werd: de Ongevallenwet. In artikel 75 was geregeld dat op beroepen over beslissingen op grond van deze wet zou worden geoordeeld door Raden van Beroep en in hoogste instantie een College van het Rijk. Dat leidde ertoe dat bij wet van 8 december 1902, Stb. 208 (de Beroepswet) de Centrale Raad van Beroep in het leven werd geroepen.
Principieel onjuist
In de Tweede Kamer bestonden meningsverschillen over de plaats van vestiging van de nieuwe instantie. De regering had het liefst Den Haag als locatie gezien. Daar was makkelijk huisvesting te vinden en er zouden ‘de meest bevoegde personen’ beschikbaar zijn die benoemd zouden kunnen worden. Maar sommige Kamerleden vonden het principieel onjuist om een rechtscollege dat in hoogste ressort over regeringsdaden kon oordelen te vestigen in dezelfde stad waar de regering zetelde. Na een amendement van Kamerlid Idsinga, dat met 44 tegen 32 stemmen werd aangenomen, werd het pleit gewonnen door Utrecht, mede vanwege de centrale ligging.
Sociale zekerheid
In 1903 ging de CRvB daadwerkelijk van start, in een pand aan de Trans in de Utrechtse binnenstad. De eerste voorzitter was (tot 1914) mr. E. Fokker. Verder bestond de raad uit een ondervoorzitter en acht leden. In de beginperiode beraadslaagde en besliste de CRvB met vijf leden (inclusief de voorzitter). In 1911 werd de samenstelling van de kamers teruggebracht tot drie leden.
Het gebied waarop de CRvB rechtspreekt is sindsdien regelmatig gewijzigd: er zijn taken bijgekomen en verdwenen. Wat altijd is gebleven is de rechtspraak op het gebied van de sociale zekerheid.
Symposium en verhalenbundel
De huidige CRvB grijpt het jubileum aan om zijn werk als hoogste bestuursrechter in het sociale domein voor het voetlicht te brengen, met als thema: ‘Al 120 jaar en nu relevanter dan ooit’.
Dat gebeurt onder meer tijdens een symposium op 1 november. Verschillende sprekers zullen ingaan op de vraag ‘Moet de CRvB als hoogste bestuursrechter in het sociale domein een rol spelen in het behouden en versterken van vertrouwen tussen burger en overheid en, zo ja, hoe zou de CRvB dat kunnen doen?‘.
Tijdens het symposium wordt een verhalenbundel met illustraties gepresenteerd, waarin de belangrijkste uitspraken uit de periode 2003 – 2023 centraal staan.
Podcast
Ook is er ter gelegenheid van het jubileum een speciale aflevering van de CRvB-podcast Uitspraak Centraal opgenomen (te beluisteren via de podcastpagina van de Rechtspraak). Hierin vertelt een aantal medewerkers − van bode tot raadsheer − over hun werk en waarom zij de rechtspraak van de CRvB belangrijk vinden voor de samenleving.
