In de auteurswet ligt een ‘vermoeden van overdracht’ vast van alle verbodsrechten van individuele filmauteurs aan de producent van de film. De gedachten daarachter is dat het praktisch en wenselijk is dat alle verbodsrechten in één hand berusten, te weten bij de producent, zodat hij de film optimaal kan exploiteren. Van dat vermoeden van overdracht kan bij contract tussen de auteurs en de producent worden afgeweken. Dat gebeurt in de praktijk bijna nooit, omdat een producent dit begrijpelijkerwijs niet accepteert.
Collectieve beheersorganisaties van scenarioschrijvers (Lira) en regisseurs (Vevam) probeerden echter hun leden op voorhand bepaalde rechten op toekomstige films aan hen te laten overdragen om daarmee ‘downstream’ vergoedingen te vragen, met name van kabelexploitanten.
De Hoge Raad heeft nu geoordeeld dat dat niet kan (ECLI:NL:HR:2020:1548). Er kan niet met een overeenkomst op voorhand met een derde worden afgeweken van het wettelijk vermoeden van overdracht aan de filmproducent. “Een andere opvatting zou immers ertoe leiden dat de maker zonder toestemming van de producent zou kunnen verhinderen dat de exploitatierechten ter zake van zijn bijdrage aan het filmwerk bij de producent komen te berusten, en dat de maker aldus het doel van [het vermoeden van overdracht] zou kunnen frustreren” (ov. 3.1.6).
Het is belangrijk dat die duidelijkheid nu is verschaft. Het was ook een beetje een achterhoedegevecht, omdat er nu al enkele jaren regelgeving is waardoor scenarioschrijvers en regisseurs in ruil voor die overdracht recht hebben op een ‘proportionele billijke vergoeding’ voor verschillende uitzendvormen, waaronder kabeldoorgifte, die alleen maar geïncasseerd mag worden door die collectieve beheersorganisaties. Daarom hebben deze organisaties die verbodsrechten helemaal niet nodig.
De belangrijkste discussie die nu wordt gevoerd is of die ‘proportionele billijke vergoeding’ die collectief geïncasseerd wordt ook verplicht moet gaan gelden voor video-on-demand. Dat is nu nog ‘vrijwillig’ op basis van een branche-afspraak, maar loopt niet echt soepel.
