Toen in 2015 besloten werd dat de studerenden geen studiefinanciering meer zouden krijgen, was menig toekomstig student zwaar teleurgesteld. Precies in 2015 zou ik gaan studeren: dikke pech dus. Gelukkig streek men zich in Den Haag over het hart en hadden aankomende studenten wél recht op het studentenreisproduct: gedurende de werkwerk ofwel het weekend gratis reizen! Nou, daar maak ik dankbaar gebruik van.
Reizen met de trein bevalt me wel. Afgezien van vertraging, blaadjes op het spoor en defecte verlichting, reis ik veelal op een relaxte manier door heel Nederland. En desondanks, erger ik me als jurist soms toch wel aan een ‘dingetje’ gedurende mijn treinreizen.
U kent het vast, als de trein een station nadert, roept de conducteur door de intercom: ‘Het volgende station is (…), indien dit uw eindstation is, vergeet dan niet uw persoonlijke eigendommen mee te nemen.’ De zinsnede ‘persoonlijke eigendommen’ gaat me altijd een beetje aan het hart. Ik zal u uitleggen waarom dit zo is.
Artikel 5:1 van ons Burgerlijk Wetboek luidt: ‘Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben’. Als je bijvoorbeeld een laptop hebt, dan heb je juridisch gezien een ‘eigendomsrecht’ op een zaak (de laptop). Het begrip ‘eigendom’ is dus iets wat wij zelf bedacht hebben. Dit is géén juridisch begrip.
‘Het begrip ‘eigendom’ is dus iets wat wij zelf bedacht hebben. Dit is géén juridisch begrip.’
In de eerste plaats is het dus incorrect als de conducteur roept: neem uw eigendommen mee, want wij hebben geen eigendommen maar ‘eigendomsrechten op een zaak’. Afijn, dat neem ik dan voor lief, we zijn hier zo aan gewend in Nederland dat het wellicht ook een tikkeltje vreemd zou zijn om in informele setting onderling over ‘eigendomsrechten op zaken’ te gaan spreken.
Een tweede punt waar ik wat minder coulant in ben, is echter het feit dat er gesproken wordt over persoonlijkeeigendommen. ‘Eigendom’ (ja, ik gebruik het woord zelf ook), impliceert immers juist iets hoogstpersoonlijks: het is verbonden met jou als persoon. Alsof we ook eigendom hebben dat niet‘persoonlijk’ is?
Daarnaast maakt de conducteur zich ook schuldig aan het gebruik van een pleonasme:
een gedeelte van de betekenis van het woord wordt herhaald. ‘Persoonlijk’ is integraal onderdeel van de definitie van ‘eigendom’. Taalkundig is dit woordgebruik dus ook niet zo fraai.
Ik heb de conducteur nooit aangesproken op zijn woordkeuze. Meestal moet ik me alweer haasten naar de volgende trein. Soms worden bepaalde essentiële begrippen echter zodanig vaak en verkeerd gebruikt, dat het wel kort de aandacht verdient om iedereen scherp te houden.
Ook al bent u wellicht geen conducteur, machinist of wat dan ook: weet waar je over spreekt, als je het hebt over ‘eigendom’. En: fouten zijn vaak een kwestie van perspectief. Dus, als je even je juridische bril opzet, zul je al snel begrijpen waarom persoonlijke eigendommenincorrect woordgebruik impliceert.
Adios! Ik moet mijn trein halen.
Dit bericht is geschreven door Marieke Quaak.
