Op 1 juli 2015 is de Wet Auteurscontractenrecht in werking getreden. Met een opmerkelijke eindsprint lukte het om de wet op 30 juni plenair te behandelen in de Eerste Kamer en nog dezelfde dag in het Staatsblad te krijgen.
Auteurs en artiesten hebben voortaan naast een verbodsrecht een niet voor afstand vatbaar recht op een billijke vergoeding voor iedere exploitatie van hun werk. Die billijke vergoeding kan per branche bij AMvB worden vastgesteld, maar alleen op gezamenlijk verzoek van auteurs en exploitanten. Bij disproportioneel succes of exploitatie in een vorm die op het moment van contractsluiting onbekend was, hebben zij recht op een aanvullende billijke vergoeding. Deze vergoedingen kunnen niet alleen geclaimd worden bij de contracts-wederpartij van de auteur of artiest, maar ook bij derden die het auteursrecht overgedragen hebben gekregen. In geval van onvoldoende exploitatie kan de auteur of artiest zijn rechten terugclaimen. Ook dat kan bij derden-verkrijgers. Scenarioschrijvers en regisseurs van films hebben recht op een collectief te incasseren proportionele billijke vergoeding voor het uitzenden en de kabeldoorgifte van hun films.
Wat dit allemaal in de praktijk gaat betekenen is moeilijk te voorspellen. Individuele auteurs durven zich mogelijk niet te beroepen op al deze nieuwe rechten, uit vrees geen nieuwe opdrachten te krijgen. Exploitanten weten ook niet wat ze er mee aan moeten. Zij proberen met vrijwaringen het probleem waar mogelijk bij anderen neer te leggen. De rechtsonzekerheid is groot.
Collectieve incasso-organisaties als Pictoright en Lira lijken ook niet veel vertrouwen te hebben in de nieuwe vergoedingsrechten. Zij laten zich steeds meer verbodsrechten overdragen om daarmee collectieve exploitatie af te dwingen. Terwijl exploitanten vinden dat die exploitatie individueel kan en moet worden geregeld. De strijd over individueel of collectief exploiteren heeft zich recent uitgebreid van video-on-demand naar ‘newspaper articles on demand’ via diensten als Blendle.
