Het begon in Schotland. De damesbadkamer van de camping in Durness stond vol vrouwen in pyama’s en trainingspakken. Ze waren ontzet. Een meerderheid voor Brexit! Hoe moest dat nou met Schotland? De vorige avond was iedereen rustig gaan slapen, gerustgesteld door de polls die een meerderheid voor Remain hadden beloofd. Het waaide flink, die nacht aan de noordkust. Een paar uur later was de ontreddering compleet. Niks Remain, Brexit! Niemand die kon zeggen hoe het verder moest. Een van mijn Engelse neven ging kijken of hij Nederlander kon worden omdat zijn moeder Nederlandse was geweest. Mijn Engelse nichtje, dat met een Duitser getrouwd is en in München woont, riep dat ze Duits wilde worden – een hele stap voor iemand uit Engeland. Een paar weken later beviel ze van een tweeling. Hun grootouders in Engeland verzuchtten dat hun nieuwe kleinzoontjes tenminste EU-burgers zouden zijn.
Daarna gingen we logeren in Washington DC in de VS. Op 12 juli stemde de Eerste Kamer in Den Haag over de nieuwe proceswetgeving die digitaal procederen mogelijk maakt. Speciaal de wekker gezet; de stemming was live te volgen via de feed van de Eerste Kamer, maar bij ons was het wel ’s morgens 8 uur. Mijn iPad had wat moeite met de feed. Anky Broekers-Knol stond af en toe even stil, maar na een half uur was de wetgeving met algemene stemmen aangenomen. De felicitaties vlogen heen en weer over de Atlantische Oceaan. Het heeft lang geduurd, en een tijd lang was heel onzeker wanneer wij alles klaar moesten kunnen hebben. Nu we dat weten gaan wij van het KEI-programma de komende tijd zorgen dat de software en alles eromheen op tijd klaar zijn voor het echte werk.
De laatste week van ons bezoek aan Washington stond in het teken van de Republikeinse conventie. Een verbijsterende vertoning, met een volstrekt machteloze partij die wel gehijackt lijkt. Is dit het effect van Citizens United en Speechnow, twee uitspraken van het Supreme Court die de vorming van superpacs mogelijk maakten? Superpacs zijn organisaties die zelfstandig mee kunnen doen in verkiezingscampagnes, bijvoorbeeld met media-uitingen zoals films, en die niet hoeven te onthullen wie hun financiers zijn. Het Supreme Court besliste in Citizens United dat het verbod om in verkiezingstijd media-uitingen te doen niet voor de superpacs geldt. In 2012 gingen er honderden miljoenen om in de superpacs. Bonus van de week: de satirische tv-shows van Trevor Noah die gehakt maakten van de conventie en het optreden van Donald Trump. Ze zijn terug te zien op YouTube. Toen we alweer thuis waren zagen we ook nog wat van de democratische conventie. Mijn favoriete moment: Obama, die bij het boegeroep toen hij de naam van Donald Trump uitsprak, zei: don’t boo, vote!
Toen kwam de coup in Turkije. Wat daar gebeurde kwam niet uit de lucht vallen. De International Commission of Jurists was in december 2015 in Turkije, en waarschuwde in maart 2016 al in een rapport: De rechtspraak kan zijn taak, het controleren van de uitvoerende macht, onvoldoende uitoefenen, als gevolg van toenemende regeringsbeïnvloeding. De Turkse Raad voor de Rechtspraak wordt gedomineerd door het Ministerie van Justitie. Individuele rechters worden gestraft als zij tegen het belang van de uitvoerende macht in gaan. Advocaten die inbreuken op mensenrechten aan de kaak stellen zijn niet veilig. Rechters voor Rechters stuurde een verzoek om een steunbetuiging voor de collega’s in Turkije die na de mislukte coup waren ontslagen en gearresteerd. Het formulier vroeg: wat betekent dit voor u? Het veld was niet verplicht, maar ik vond het toch belangrijk om er iets in te vullen. Ik heb een aantal jaren meegewerkt aan de cursus die medewerkers van de rechtspleging in kandidaat-lidstaten van de EU voorbereidt op toetreding. Daar gaat het steevast over mensenrechten en de rechtsstaat. Er waren vaak Turkse collega’s bij: open, professionele, onafhankelijk denkende rechters. Ik weet niet of zij ontslagen of gearresteerd zijn. Dat er nu zo rechters, en nog veel ook, met voorbijgaan aan de wet zijn ontslagen maakt mij boos en verdrietig.
