Systematische uitbuiting van arbeiders in Aziatische textielfabrieken. Grootschalige vervuiling van de leefomgeving door de winning van delfstoffen in Afrika en Latijns-Amerika. En dichter bij huis: de verontreiniging van grond, lucht en water door bedrijven als 3M, Chemours en Tata Steel. Deze ondernemingen hebben de plicht om negatieve effecten van hun productieactiviteiten te beperken of te voorkomen. Die plicht reikt verder dan velen aannemen. Dat stelt Paul Verbruggen, die vrijdag 3 november 2023 aan Tilburg University zijn oratie uitspreekt en daarmee officieel de leerstoel privaatrecht (in het bijzonder aansprakelijkheidsrecht) aanvaardt. Die rede is getiteld Productieaansprakelijkheid: Over zorgplichten in internationale productienetwerken.
Productaansprakelijkheid
In zijn oratie trekt Verbruggen een parallel met de regels van productaansprakelijkheid. Sinds lange tijd beschermen we consumenten tegen onveilige producten gemaakt en verhandeld in internationale productieketens. De argumenten die daarvoor bestaan zijn ook toe te passen op de situatie waarin onveilige productie in dergelijke ketens leidt tot milieu- en gezondheidsschade, aldus Verbruggen: arbeiders, omstanders en lokale gemeenschappen verdienen net zo goed bescherming tegen negatieve externe effecten van productie.
Zorgplicht
De zorgplicht van multinationals eindigt niet bij de eigen productieactiviteiten, maar strekt zich uit tot bedrijven in hun wereldwijde productienetwerk. Doordat rechters en wetgevers op nationaal en internationaal niveau nieuwe zorgplichten opleggen, moeten multinationals meer gespitst zijn op de risico’s en gevaren die zijzelf en hun netwerkpartners creëren.
Productieaansprakelijkheid
Volgens Verbruggen organiseren multinationals hun netwerken doelbewust om zicht te houden op de omstandigheden waarin productie door hun netwerkpartners plaatsvindt en wat de effecten daarvan zijn op mens en milieu. Zij gebruiken daarvoor complexe private systemen van regels, toezicht en technologie. Deze systemen zorgen voor een vergroting van kennis en wetenschap rondom structurele gevaren en risico’s van productieactiviteiten uitgevoerd in hun netwerk. Maar ook scheppen zij de mogelijkheid om het handelen van netwerkpartners te controleren en in te grijpen waar het misgaat. Wanneer multinationals zich in die omstandigheden rekenschap kunnen geven van andermans belangen, past hun een zorgplicht om deze belangen te ontzien of te beschermen, aldus Verbruggen. Schending van die plicht kan leiden tot wat hij productieaansprakelijkheid noemt.
Private regulering
Verbruggen studeerde in Tilburg en promoveerde in 2013 aan het Europees Universitair Instituut in Florence op een proefschrift over handhaving van transnationale private regulering in consumentenmarkten. Hij werkte gastonderzoeker aan de London School of Economics and Political Science en University of Oxford. Eerder ontving hij een VENI-beurs voor het project ‘De constitutionalisering van private regulering’.
De inaugurele rede van Verbruggen kan worden gevolgd via livestream (vrijdag 3 november, 16.15 uur.
