Het personen- en familierecht werd afgelopen december verrijkt met het rapport van de Staatscommissie Herijking ouderschap, getiteld: ‘Kind en ouders in de 21e eeuw.’ De opdracht aan de Staatscommissie was de regering te adviseren over vraagstukken rond afstamming, het meerouderschap, meeroudergezag en het draagmoederschap. De multidisciplinair samengestelde commissie heeft maar liefst 68 aanbevelingen gedaan. En die zijn behoorlijk vooruitstrevend.
Een aantal in het oog springende aanbevelingen:
- Laat de genetische afstamming tussen ouder en kind en de intentie tot ouderschap een gelijkwaardige grondslag vormen om een persoon verantwoordelijk te houden voor een kind.
- Faciliteer onder voorwaarden het juridisch meerouderschap.
- Faciliteer dat de wens tot uitoefening van gezamenlijk gezag door juridische ouders die niet met elkaar zijn gehuwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, vóór de geboorte van het kind kenbaar kan worden gemaakt, waarna het gezamenlijk ouderlijk gezag ontstaat op het tijdstip van de geboorte van het kind zoals dat ook bij gehuwden het geval is.
- Leg in de wet vast dat voor de registratie van gezamenlijk gezag de schriftelijke toestemming is vereist van het kind dat de leeftijd van acht jaar heeft bereikt.
- Maak meeroudergezag/meerpersoonsgezag onder bepaalde voorwaarden mogelijk, evenals gedeeltelijke gezagsoverdracht aan pleegouders en stiefouders.
- Richt een wettelijke regeling voor draagmoederschap in om waarborgen te bieden voor de positie van zowel het kind als de draagmoeder en de wensouders. Afspraken tussen de draagmoeder en de wensouders moeten vóór de conceptie worden vastgelegd en ter goedkeuring aan de rechter worden voorgelegd.
- Stel het kopen van kinderen afzonderlijk strafbaar, wellicht als universeel delict.
Bij al deze verstrekkende adviezen is denk ik vooral ook het laatste advies relevant: win het advies in van de Staatscommissie voor het internationaal privaatrecht voor de consequenties van de voorstellen voor het internationaal privaatrecht.
De minister van Veiligheid en Justitie staat positief tegenover het rapport. Volgens het ministerie wordt het rapport de komende periode zorgvuldig bestudeerd en nader uitgewerkt met de betrokken organisaties en ministeries. Een substantieel aantal aanbevelingen moet onder andere getoetst op onder meer financiële en uitvoeringsconsequenties. De uitkomsten hiervan zullen worden meegenomen in de afwegingen over het vervolg. Om het maatschappelijk draagvlak voor de aanbevelingen te toetsen en de opvattingen van betrokken organisaties te horen, is het ministerie van plan in februari een congres over dit onderwerp te organiseren en een bijeenkomst met en voor kinderen.
