In februari 2022 viel het Russische leger Oekraïne binnen en begon een oorlog die tot op heden nog altijd voortduurt. In reactie daarop werd begin maart 2022 de verklaring ‘Stand firm’ afgegeven door twintig van de top 50-advocatenkantoren in Nederland. In die verklaring werden andere advocatenkantoren in Nederland onder andere opgeroepen om geen belangen (meer) te behartigen van degenen die (indirect) de oorlog tegen Oekraïne faciliteren. Als gevolg daarvan vond de Russische Staat in de zomer van 2022 geen advocaat meer bereid om cassatie in te stellen van een onwelgevallig arrest van het gerechtshof van 28 juni 2022. Houthoff had in maart 2022 namelijk de banden met de Russische staat verbroken.
Op grond van artikel 13 lid 1 Advocatenwet kan in dat soort gevallen aan de deken van het arrondissement waar de zaak zich afspeelt worden verzocht om een advocaat aan te wijzen. Voorwaarden zijn dat het een procedure betreft met verplichte procesvertegenwoordiging, alsmede dat door de rechtzoekende pogingen zijn gedaan om een advocaat bereid te vinden de zaak op zich te nemen. Het dient voorts niet op voorhand een kansloze zaak te betreffen.
Wanneer de deken deze aanwijzing weigert, dan kan de verzoekende partij daarvan beklag instellen bij het Hof van Discipline. Zo gebeurde het in deze zaak ook: de Haagse deken werd verzocht een advocaat aan te wijzen voor het instellen van cassatie. De deken weigerde en onderbouwde die weigering door te stellen dat artikel 13 Advocatenwet niet geschreven was voor situaties als deze, terwijl het verlenen van diensten aan een Russische cliënt bovendien mogelijk in strijd zou zijn met de sanctieregelgeving. Ten slotte werd nog aangevoerd dat het kantoor dat zou worden aangewezen mogelijk te maken zou krijgen met reputatieschade en veiligheidsproblemen, indien de cassatieprocedure niet gunstig zou aflopen.
Het Hof van Discipline was het evenwel niet met de Haagse deken eens. Ook de Russische Staat heeft recht op bijstand, en een ontzegging daarvan zou de fundamentele basis van het Nederlandse rechtsstelsel ernstig bedreigen, aldus het Hof.
Die uitspraak deed het Hof op 18 augustus 2022. Op dat moment resteerden slechts nog enkele dagen van de cassatietermijn. Toch werd een advocaat aangewezen voor het instellen van cassatieberoep. Deze zaak betrof blijkens de conclusie van de procureur-generaal bij de Hoge Raad een executiegeschil. HVY hadden ten laste van de Russische Federatie en ten laste van en onder FKP executoriaal beslag gelegd op merken- en auteursrechten die worden gebruikt voor de exploitatie van Russische wodka in de Benelux. Het beslag diende tot verhaal van de vorderingen van HVY op de Russische Federatie uit hoofde van drie arbitrale beslissingen. De Russische Federatie wenste het beslag te laten opheffen.
Uit de conclusie van de procureur-generaal blijkt voorts dat cassatie, ondanks de korte termijn die nog resteerde, tijdig is ingesteld. Inhoudelijk werd echter geen succes geboekt: de Hoge Raad verwerpt het principale beroep met toepassing van artikel 81 Ro.
