Beter ten halve gekeerd…

Delen:

Beter ten halve gekeerd…
Verkeersbord “Keer om” of juist “Verboden om te keren”

Als iemand een strafbaar feit wil plegen en daar een poging toe onderneemt, is het nog altijd mogelijk gedurende de uitvoering daarvan af te zien. Artikel  46b Sr garandeert straffeloosheid bij een zogenoemde vrijwillige terugtred, maar daarvoor gelden strenge eisen.

Van alle materieelrechtelijke leerstukken is dat van de onvoltooide delictsvormen het interessantst. De strafbare poging en voorbereidingshandelingen dragen enerzijds verwachtingen in zich (er staat nog iets te gebeuren!), maar zaaien anderzijds ook twijfel (zou het ooit zijn geslaagd?). Er is nog wat winst te boeken vanwege de lagere strafbedreiging en de dader kan zelfs straffeloos wegkomen als die maar op tijd en uit zichzelf op zijn of haar schreden terugkeert. Menig afgestudeerde zal nog kunnen opdreunen welk criterium het Cito-arrest ons gaf voor de invulling van het begin van uitvoering bij de poging: is naar uiterlijke verschijningsvorm een handeling verricht die gericht is op de voltooiing van het delict? Het tien jaar later volgende GWK-arrest is minstens zo relevant, omdat dat arrest de opmaat vormde naar de strafbaarstelling van voorbereidingshandelingen: met de bivakmuts op en vuurwapens in de auto wachten tot de bank opengaat is immers geen poging tot een gewapende overval, maar hoorde wel strafbaar te zijn. Het aloude Eindhovense Brandstichting-arrest van de Hoge Raad uit 1934 spreekt minstens zoveel tot de verbeelding, aangezien daarin van de hand wordt gewezen dat sprake zou zijn van een begin van uitvoering als het gaspistool aan een touwtje weigert de met benzine doordrenkte lappen vlam te doen vatten.

Vooral bij materieel omschreven delicten – strafbaarstellingen gekenmerkt door het veroorzaken van een gevolg, zoals doodslag – bestaat een lange pogingsfase. Zolang het gevolg nog niet is ingetreden, is het in theorie mogelijk terug te treden. Uitgangspunt bij de vrijwillige terugtred in geval van een poging is dat je zou kunnen stoppen met de uitvoering om art. 46b Sr in te roepen; in geval van een voorbereiding wordt van de dader verwacht dat die de handelingen ongedaan maakt die al zijn verricht.

Recent is met een tweetal arresten van de Hoge Raad echter nog maar eens benadrukt dat ook bij de verdachte die een poging waagt meer wordt verwacht dan alleen ophouden. Het betreft in beide zaken een poging doodslag waarbij het gevolg wat langer op zich liet wachten, waarna uit de gedragingen van de verdachte volgens de verdediging zou kunnen worden afgeleid dat dat gevolg uiteindelijk toch niet gewenst was. In de eerste zaak had de verdachte helemaal niets verklaard waaruit kon worden afgeleid dat zij daadwerkelijk had willen terugtreden van de verstikking van een kind, maar was zij volgens de verdediging op tijd opgehouden en zou ze daarmee zijn teruggetreden. Op grond van de vijftien seconden durende “omsnoerende en samendrukkende krachtsinwerking op de hals van het kind” waardoor “de afvloed van aderlijk bloed van het hoofd werd belemmerd” had het slachtoffer volgens deskundigen echter wel degelijk kunnen overlijden, wat voor het gerechtshof genoeg was om bij gebrek aan informatie een beroep op art. 46b Sr af te wijzen. In de tweede zaak was het uiteindelijke handelen van de verdachte, namelijk het bellen van het 112-alarmnummer, daarentegen ook niet genoeg. Hoewel uit die noodoproep op zijn minst enige ambivalentie volgt ten aanzien van de wenselijkheid van het gevolg, kon dat volgens het gerechtshof niet compenseren dat de verdachte haar echtgenote een op zichzelf letale dosis insuline had ingespoten. Het beroep op art. 46b Sr werd afgewezen “omdat verdachte niet zodanig is opgetreden dat dit optreden naar aard en tijdstip geschikt was het intreden van het gevolg te beletten”. Bij vrijwillige terugtred in geval van een poging is het blijkbaar niet genoeg om ten halve te keren, maar mag van de verdachte worden verwacht dat die dat tijdig, volledig en vol overgave doet.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven