Waarom heeft u onderzoek gedaan naar de jurisprudentie over mensenhandel?
“De berechting van mensenhandelaren is een belangrijk onderdeel van de aanpak van mensenhandel. Om beter in beeld te krijgen hoe de strafrechtelijke aanpak kan worden versterkt, nemen we de hele keten onder de loep, van signalering tot berechting. Dit jurisprudentieonderzoek is daar onderdeel van.”
Had u voorafgaande aan dit onderzoek bepaalde verwachtingen over welke kant het zou opgaan met deze jurisprudentie?
“Wij zien natuurlijk veel zaken voorbij komen en zagen ook dat er nogal wat variëteit in de afhandeling kan zitten. Nu is dat systematisch in kaart gebracht.”
Wat vindt u de belangrijkste uitkomst van het onderzoek?
“Het onderzoek laat zien dat er zeer verschillend wordt geoordeeld in mensenhandelzaken en dat er geen eenduidig toetsingskader wordt gehanteerd om tot een beoordeling te komen. Ook laat het zien dat de vaak uitgebreide en zeer nuttige conclusies van de AG’s en de PG van de Hoge Raad maar mondjesmaat worden meegenomen in uitspraken in mensenhandelzaken en dat daarmee de rechtsvorming en rechtsontwikkeling beperkt is. Het onderzoek maakt verder inzichtelijk hoe rechters tot een afweging komen, of er sprake is van mensenhandel of niet, of dat kan worden toegerekend aan de verdachte en welke straf daarbij hoort. Maar het onderzoek laat ook zien welke kansen er liggen voor de rechtspraak om meer consistent en meer transparant te zijn in de uitspraken en strafoplegging bij mensenhandel.”
U schrijft: er lijkt weinig vooruitgang geboekt in de consistente toepassing van art. 273f Sr, het artikel dat mensenhandel strafbaar stelt. Wat bedoelt u daarmee?
“De laatste keer dat er uitgebreid jurisprudentieonderzoek werd gedaan naar mensenhandel was in 2012 door een van mijn voorgangers. Daaruit bleek dat rechters niet consistent waren in hun overwegingen in uitspraken in mensenhandelzaken en dat straffen zeer uiteen liepen. Naar aanleiding van dat onderzoek werd het initiatief genomen tot het op enigerlei wijze borgen van de specialisatie bij rechtbanken en gerechtshoven. Alhoewel deze specialisatie tot op zekere hoogte heeft plaatsgevonden, is de manier waarop art. 273f Sr consistent wordt toegepast vatbaar voor verbetering.”
Wat kunt u met dit rapport in uw dagelijkse werk?
“Dit rapport is vooral bedoeld voor de rechtspraak en het is de bedoeling dat zij met de adviezen aan de slag gaan. Het is dan vervolgens mijn taak om te monitoren of eventuele aanpassingen ook leiden tot verbetering van de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel. Dat is natuurlijk waaraan ik met dit rapport hoop bij te dragen.”
Wat is uw belangrijkste aanbeveling?
“Vanwege de onafhankelijkheid van de rechtspraak hebben we ervoor gekozen om in dit rapport een drietal adviezen te formuleren, in plaats van de aanbevelingen. Het eerste advies is een structuur in te richten waarbinnen rechtbanken en gerechtshoven gemakkelijker informatie en inzichten over mensenhandelzaken kunnen uitwisselen. Dit om de voorspelbaarheid van de uitspraken te vergroten en meer consistentie te bewerkstelligen tussen de verschillende gerechten. Een tweede advies is meer transparantie over de manier waarop de rechter tot zijn of haar beslissing komt middels het gebruik van een toetsingskader. En een derde advies ziet op de rechtsvorming en rechtsontwikkeling in mensenhandelzaken, namelijk op het gebruik van de conclusies van de AG’s en de PG die vaak mooie overzichten en creatieve inzichten laten zien over hoe beslist kan worden in deze zaken.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Vrijheid en gelijkwaardigheid zijn belangrijke waarden voor mij als persoon en ook in mijn werk. Daar waar grove beperkingen van de persoonlijke vrijheid plaatsvinden of mensen dermate ongelijk worden behandeld dat fundamentele rechten in het geding zijn, doet dat een appel op mijn rechtvaardigheidsgevoel. Dit brengt mij in actie om iets te betekenen voor degenen die het minder hebben, wiens vrijheid wordt beperkt of die op zo’n wijze ongelijkwaardig worden behandeld dat misbruik van hen wordt gemaakt of die aangetast worden in hun menselijke waardigheid.”
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
“Na mijn studie Rechtsgeleerdheid ben ik begonnen als beslis- en hoormedewerker bij de IND. Dat was slechts van korte duur, maar daar is het zaadje wel geplant voor het onderzoek naar mensenhandel en mensensmokkel.”
Als u het voor het zeggen had …
“Poeh.. waar te beginnen? In zijn algemeenheid zou ik maatschappelijke structuren overzichtelijker willen maken en dat geldt voor een heleboel terreinen: de toegang tot en kwaliteit in de jeugdzorg, de overflexibilisering van de arbeidsmarkt en het systeem van de toeslagen om maar een aantal te noemen.”
Wat staat er op uw bucketlist?
“Een reis naar Namibië, naar Armenië en naar Oezbekistan.”
Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Dat zijn er eigenlijk drie: Irene Augusteijn, Julie Nason en Kees Klomp, het projectteam van het jurisprudentieonderzoek. De manier waarop zij dit onderzoek hebben uitgevoerd verdient grote complimenten.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen?
“Voor werk las ik afgelopen weekend een mooi proefschrift ter beoordeling. Daarnaast las ik het boek Independent People van de IJslandse Nobelprijswinnaar Halldór Laxness. Een beetje een droefgeestig boek, maar mooi op de persoonlijke relaties.”
Wat is uw guilty pleasure?
“Ik ben dol op nootjes.”
Met welke beroemdheid zou u voor een dag een gevangeniscel willen delen?
“Het lijkt me vreselijk in een gevangeniscel te moeten zitten, maar ik zou daar wel een dag met Angela Merkel willen doorbrengen. Zij inspireert en denkt groot.”
Lees hier het rapport Door inzicht ontwikkelen.
