Op 15 april 2019 verzamelden juristen uit heel Gelderland zich om het derde congres van Legal Valley – een samenwerkingsverband van juridische organisaties – bij te wonen. Met de protesterende advocaten voor de rechtbanken nog in ons achterhoofd, kon Legal Valley geen controversiëler en actueler onderwerp voor dit congres kiezen. Het was dan ook geen verrassing dat grote namen zoals Sander Dekker, Ybo Buruma en Thom de Graaf zich op het podium uitlieten over dit onderwerp. Mathilda Ariëns doet verslag.
“Minister voor rechtsbescherming, Sander Dekker, trapte het congres af met een pleidooi tegen onnodige juridisering van de samenleving. Volgens hem bestaan er drie kernelementen die zorgen voor dit probleem. Daarvan is de overheid, die hij een grote vervuiler op dit gebied noemt, er één. De overheid is te vaak te bureaucratisch en niet genoeg oplossingsgericht. Ook pleitte Dekker voor het meer gebruik maken van de informelere rechtsgangen, die ook gericht zijn op het oplossen van het probleem achter het juridische geschil. Denk hierbij aan buurt- of schuldrechters. Echter zal daar geen geld voor ter beschikking worden gesteld.
Tom de Graaf, vice-president van de Raad van State, ging nader in op de relatie tussen de toegang tot het recht en de rechtsstaat. Hij waarschuwde voor een uitholling van het begrip ‘rechtsstaat’ als dat door iedereen naar willekeur wordt gebruikt om de eigen standpunten te onderbouwen. Volgens De Graaf is de ‘rechtsstaat’ geen statisch begrip en is het aan de juristen om daar invulling aan te geven. Met als doel te verzekeren dat de rechtsstaat er voor ons allemaal is en door iedereen wordt gedragen.
Raadsheer in de Hoge Raad, Ybo Buruma, vroeg zich af wat toegankelijke rechtspraak is. Naast deskundigheid, snelheid en maatschappelijke effectiviteit dient rechtspraak toegankelijk te zijn door: betaalbaarheid, bereikbaarheid en begrijpelijkheid. Tevens twijfelt hij of alle nieuwe ontwikkelingen in de eerste lijn wel zo goed zijn. Maken we de weg naar de rechter niet alleen maar langer, waardoor men in grotere onzekerheid verkeert? Moet de toegankelijkheid van het recht ten koste van de advocaat of rechter gaan? Buruma plaatste duidelijke kanttekeningen en zette ons aan het denken tijdens zijn betoog.
Na Jeroen Brouwer, advocaat en oud-deken, die vertelde over de sociale advocatuur in internationale context, kwam Rogier van Dam aan het woord. Van Dam, hoofddocent bestuursrecht aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, sloot af met de bespreking van zijn idee: de tussenrechter. Voortgekomen uit het idee dat justitiabelen behoefte hebben aan snelle rechtszekerheid. Een rechter wordt in ons systeem vaak als eindrechter gezien, waardoor procedures lang duren. Door de rechter eerder in te vliegen, kan hij beslissen wat er nodig is in een zaak voor een snelle en correcte afhandeling. De aanpak in het begin zal arbeidsintensiever zijn, maar hypothetisch gezien zal deze investering zich later terugverdienen.
Het laatste onderdeel van deze middag betrof de paneldiscussie met Margreet Blaisse, John Lucas en Maaike Bomers, respectievelijk president bij de Rechtbank Gelderland, hoofdofficier van justitie bij het arrondissementsparket Oost-Nederland en deken van de Orde van Advocaten in Gelderland. Alle drie stemden in dat er een goede 1ste lijn juridische zorg moet zijn, maar er geld nodig is om deze te innoveren. De dag werd uiteraard afgesloten met een borrel.”
De foto’s zijn van Patricia Steffens, student hbo-rechten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
