Regelmatig ontvang ik via de speciale knop in het Lexicon vragen van gebruikers. Dat zijn vaak interessante vragen. Meestal lukt het me om binnen redelijke tijd het goede antwoord te vinden. Maar soms ontstaat er een discussie die haast niet te beslechten lijkt. Dan moet je genoegen nemen met ‘dit komt er het dichtste bij’. Begin december kreeg ik bijvoorbeeld deze vraag over de term Angelsaksisch recht:
Zojuist ben ik onder “gemeen recht” in het Juridisch-Economisch Lexicon de uiterst bizarre uitdrukking “Angelsaksisch recht” tegen gekomen. Graag zou ik van u willen weten wat er hiermee bedoeld wordt. “Angelsaksisch recht” is namelijk al in het jaar 1066 officieel opgehouden te bestaan.
Tja, strikt genomen heeft deze vragensteller gelijk.
Ik zocht het na in Van Dale Nederlands-Nederlands en vond:
1. van, betreffende, behorend tot de Angelsaksen, de Germaanse stammen die in de 5e eeuw Engeland veroverden.
2. bij uitbreiding: Engels: de Angelsaksische landen, de Engelssprekende, Engeland en Amerika.
Ik keek op Uw-Advocaat.com en daar stond:
Angelsaksisch recht (rechtswetenschap) het recht in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.
In het Advocatenblad vond ik een artikel:
Justin Steer, die als corporate law partner bij Allen & Overy veel internationale transacties doet, beaamt desgevraagd dat het Angelsaksisch recht vaak de voorkeur geniet boven Continentaal-Europees recht. ‘Het Angelsaksisch recht is heel flexibel. Je kunt als advocaat wel zeggen: je hoeft niets te regelen want het staat in het wetboek. Maar een contractpartij in China heeft geen idee wat hier in het wetboek staat. Die wil zien dat het allemaal geregeld is. Als je kiest voor contracten naar Engels recht, is het niet handig om geschillen voor te leggen aan de Nederlandse rechter.’
En ik vond een Kamerstuk (Eerste Kamer):
In dit verband begrepen deze leden niet de verwijzing naar verschillen die zouden bestaan tussen continentaal en angelsaksisch recht, zoals de regering op p. 4 stelt. Juist in dit laatste recht is via de «sovereignty of parliament» een hiërarchie van normen verzekerd. Waarom zou bij de Britten een «sovereignty» onbespreekbaar zijn van wetgevende besluiten van de Raad genomen in codecisie met het Parlement?
Deze bevindingen mailde ik samen met mijn vraag ‘Wat stelt u voor dat ik gebruik als uitleg in plaats van “Angelsaksisch recht”’ naar de vragensteller .
Hierop kreeg ik het volgende, uitgebreide antwoord.
Alle bronnen waar u uit citeert, gebruiken ten onrechte het woord “Angelsaksisch”. Deze definitie is volstrekt idioot, zowel etnisch als historisch. Historisch gezien zijn de Angelsaksen als volk in 1066 officieel opgehouden te bestaan. Hun rechtssysteem (tot 1066) mag wel als “Angelsaksisch recht” aangeduid worden. Na 1066 is het rechtssysteem echter “Anglo-Norman recht” geworden, vervolgens in de loop der eeuwen “Engels recht” . Engeland en Wales hebben namelijk een ander rechtssysteem dan Schotland, anders zou het systeem “Brits recht” heten.
En etnisch gezien is het woord “Angelsaksisch” volledig fout wanneer men over (de bevolking van) de Britse eilanden en de voormalige Britse koloniën spreekt. De autochtone bevolking van alleen al de Britse eilanden is een bonte verzameling, ook als men de Nieuwe Britten niet meetelt. Maar de bevolking van landen zoals Canada, Australië, Nieuw Zeeland, of de Verenigde Staten bestaat uit mensen die letterlijk uit alle landen van de wereld afkomstig zijn. Om deze mensen dan als “Angelsaksisch” te typeren is ronduit belachelijk. Ook begrijp ik absoluut niet waarom men in Nederland telkens weer op die “Angelsaksen” hamert, de Normandiërs hebben véél meer impact op het huidige Verenigd Koninkrijk gehad.
En tot slot: het Verenigd Koninkrijk is een waar mijnenveld wanneer het om etnische identiteit gaat. Iedere Brit heeft een eigen etnische identiteit. Hij of zij is helemaal vrij om deze zelf te bepalen. In verband hiermee is het dan ook zeer af te raden om zo’n extreem beladen woord als “Angelsaksisch” in welke zin dan ook te gebruiken, temeer omdat het woord in historische noch etnische zin klopt. Voor veel Britten is het woord een regelrechte belediging.
De juiste benaming voor de bevolking van het Verenigd Koninkrijk plus Australië, Nieuw Zeeland, Canada en de Verenigde Staten is “the Anglophone West”. De uitdrukking “English-speaking countries” mag ook gebruikt worden, maar hiermee doelt men ook op een aantal voormalige Britse koloniën in Azië en Afrika die door de autochtone bevolking bestuurd worden.
Wat de wet in deze landen betreft: “rechtssysteem in het Engelstalige westen” dekt mijns inziens de lading. Zelfs “Anglo-Norman recht” zou een stuk nauwkeuriger zijn dan “Angelsaksisch”.
Nou, zo’n term maakt de tongen wel los, dacht ik bij mezelf toen ik dit allemaal las. Daarom mijn vraag, wat vindt u als juridisch professional dat ik zou moeten gebruiken? Toch “Angelsaksisch”? En zo niet, welke term dan wel? Ik hoor het graag!
