Minister Agema wil het eigen risico in de zorg verlagen. Bent u een van de vele mensen die daar blij van worden?
“De verlaging lijkt mooi, maar deze maatregel gaat vergezeld van bijvoorbeeld het afschaffen of verlagen van de tegemoetkoming in diverse inkomensondersteunende regelingen, zoals de WIA en de Wajong. Dat scheelt mensen in die regelingen bijna € 220. Dat is dus even groot als de verlaging van het eigen risico. De vraag is of het verlagen van het eigen risico zo veel uitmaakt. Die vraag beantwoordt de minister niet.”
Door een te hoog eigen risico zouden mensen zorgmijders worden. Dat moeten we toch niet willen?
“Er zijn diverse redenen waarom mensen zorg mijden. Het eigen risico is er daar één van. Het voorstel van het kabinet maakt echter niet duidelijk hoe belangrijk het eigen risico is voor het mijden van zorg. Daarom hebben we als ATR geadviseerd om daarover eerst meer duidelijkheid te geven. Pas dan kun je bepalen of een generieke maatregel, zoals het verlagen van het eigen risico, zinvol is of dat meer specifieke maatregelen nodig zijn. Daarbij blijft dan wel de vraag waarom je het eigen risico verlaagt voor mensen die helemaal geen financiële drempel voor de zorg ervaren.”
Wat ziet het Adviescollege als grootste nadeel van een verlaging van het eigen risico?
“Het grootste nadeel is dat het een generieke maatregel is. Dat betekent dat de maatregel ook terecht komt bij mensen voor wie de zorg financieel toegankelijk is en deze financiële steun dus niet nodig hebben.”
De minister stelt: een verlaging van het eigen risico heeft geen gevolgen voor de regeldruk voor burgers. Het Adviescollege is het daar niet mee eens. Waarom eigenlijk niet?
“Vergeten wordt dat de wijziging van het eigen risico in samenhang met andere maatregelen wordt genomen. Dat gebeurt binnen een al zéér complex geheel van wetten en regels. Mensen moeten voor hun eigen situatie in kaart brengen wat deze wijziging voor hen betekent. Dit vraagt dus heel veel van burgers.”
Het Adviescollege heeft berekend dat de regeldruk, voor burgers, zorgverzekeraars en zorgaanbieders in totaal 17,3 miljoen euro kost – nog geen euro per persoon. Waar praten we over?
“Belangrijk is dat de maatregel vooral gevolgen heeft voor kwetsbare mensen. U en ik zullen er niet zo veel van merken. Maar voor mensen die chronisch ziek zijn en een zwakke financiële positie hebben, hebben de maatregelen meer impact. Ik heb het dan over het geheel van maatregelen, dus niet alleen de verlaging van het eigen risico maar ook bijvoorbeeld de afschaffing van de tegemoetkomingen die ik al noemde. De impact van de maatregel kan veel groter zijn dan die 17,3 miljoen euro. Als mensen niet snappen dat ze door de verlaging van het eigen risico erop achteruitgaan, vanwege de aanvullende maatregelen, dan voedt dat het wantrouwen in de politiek.”
U schreef enkele jaren geleden het boek Macht en tegenmacht in de Amerika. Hoe optimistisch bent over die tegenmacht in de VS?
“Ik ben somber. Trump gaat het uiterste doen om democratie en rechtsstaat om zeep te helpen, lees maar Project 2025. De noodzaak van tegenkrachten wordt steeds urgenter. Ik heb nog hoop dat de (federale) rechterlijke macht de gekste zaken gaat tegenhouden.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Met Immanuel Kant ben ik een godzoeker zoals velen van ons in deze barre tijden.”
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
“Ik ben erg voor het recht om met rust gelaten te worden.”
Als u het voor het zeggen had …
“… zou ik voor vier jaar afstand nemen van onze vrienden in de VS en een krachtige, eigen koers van Europa inzetten, gericht op de eigen kracht en tegen autocraten in Beijing en Washington DC.”
Wat staat er op uw bucketlist?
“In Margaret River, het uiterste zuidwesten van Australië, op een zonnige middag op het terras van een topwijnmaker (Leeuwin Estate) een prachtige Chardonnay drinken met echtgenote en Australisch kleinkind.”
Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Ernst Hirsch Ballin, de onvermoeibare sjouwer voor gerechtigheid en menselijkheid in een complexe samenleving. Hij biedt ons allemaal perspectief en dat hebben we nu heel hard nodig.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen?
“Immanuel Kant, De drie Kritieken (2003). Prachtig en verhelderend is Marcus Willaschek, Kant, de revolutie van het denken, 2024.”
Wat is uw guilty pleasure?
“Wekelijks op zaterdagavond kijken naar Blauw Bloed en mij ergeren aan het circus in en rond koningshuizen.”
Met welke beroemdheid zou voor een dag een gevangeniscel willen delen?
“Kamala Harris. Sympathieke, intelligente vrouw. Ik wil met haar willen discussiëren over het waarom van haar verlies bij de verkiezingen. En wat de Democraten nu te doen staat onder het schrikbewind van Trump en Musk: tegenmachten creëren en stimuleren.”
Lees hier het advies van het Adviescollege Toetsing Regeldruk, over de verlaging van het eigen risico in de zorg.
