Trump suggereerde op 2 juni jl. in een toespraak vanuit de rozentuin van het Witte Huis dat hij het leger kan inzetten om de rellen te bestrijden. Deze kwestie raakt het spanningsveld tussen staat en federale overheid.
Veel bevoegdheden die in Nederland bij de centrale overheid liggen rusten in de VS bij de staten zelf; in het tiende amendement van de Constitution staat dat de bevoegdheden die niet expliciet zijn toegekend aan de federale overheid bij de staten rusten. Staten zijn verantwoordelijk voor bijvoorbeeld het organiseren van de gezondheidszorg, (presidentiële) verkiezingen en ook voor het bewaken van de veiligheid in de staat. Nu de veiligheid van burgers in de staten in het geding is, is het herstellen van de orde primair een verantwoordelijkheid van het staatsbestuur. Toch bestaat op dit beginsel een aantal uitzonderingen – de VS zou de VS niet zijn als er geen obscure, stoffige wetten uit de oude doos worden gevist.
Stoffige wetten uit de oude doos
De Posse Comitatus Act uit 1879 verbiedt de federale overheid om het leger in te zetten ter behartiging van civiele doeleinden, alleen de staten zelf zijn bevoegd om militairen of burgers in te roepen om in geval van nood de overheid te assisteren. Dit artikel formuleert nog wel een uitzondering op de regel, en dat is wanneer het Congres de legerinzet goedkeurt. Die mogelijkheid kan Trump echter op zijn buik schrijven aangezien de democraten de meerderheid hebben.
Er is nog een tweede uitzondering op de Posse Comitatus Act in de vorm van een nog oudere wet: de Insurrection Act uit 1807. Hiermee kan de federale overheid de National Guard en het leger inroepen om een ‘insurrection’, oftewel een burgeropstand, neer te slaan. Deze bevoegdheid komt de president in principe toe wanneer een staat hem daarom verzoekt, maar Staten zijn huiverig om het leger uit te nodigen, sommige gouverneurs hebben de inzet nadrukkelijk geweigerd. Toch kan de president gebruik maken van deze bevoegdheid indien de burgeropstand het onmogelijk maakt om het recht in brede zin te handhaven, of als grondwettelijk vastgelegde rechten van burgers hen worden ontzegd als resultaat van de opstand. Of de situatie dermate is verslechterd is onduidelijk en zal ongetwijfeld worden betwist in de rechtszaal. Tevens heeft de inzet van het leger tegen de expliciete wens van de staten in geen precedent.
Uiteindelijk zal mijns inziens het opschalen van het geweld niet bijdragen aan de-escalatie van het conflict, daadwerkelijke verandering lijkt helaas slechts toekomstmuziek.
