De Kieswet is behoorlijk uitgebreid en gedetailleerd. Waarom is dat eigenlijk?
“Omdat er bij het organiseren van verkiezingen ontzettend veel komt kijken: er moeten kandidatenlijsten worden ingeleverd, partijnamen worden geregistreerd, de stemmen moeten worden geteld, de zetels verdeeld onder de partijen, enzovoorts. Dat vereist nu eenmaal de nodige regelgeving.”
Als u een rapportcijfer zou moeten geven voor het Nederlandse kiesrecht, wat zou dat dan zijn?
“Dat is een bijna onmogelijke vraag, maar gun to the head: een 8+.”
U geeft dus geen 10. Wat mankeert er dan aan?
“Er spelen een aantal punten. Een van de gebreken is het grootschalige gebruik van de volmachtstem. Kiezers geven daarmee in feite hun stem uit handen. Dat kan het vrije en eerlijke verkiezingsverloop onder druk zetten. Idealiter stemt iedere kiezer in het stemhokje. Ik adviseer in mijn proefschrift dan ook om de verkiezingen over meerdere dagen uit te smeren. Als kiezers niet op één, maar op drie dagen kunnen stemmen, slinkt hopelijk de behoefte aan de volmachtregeling.”
Aan de andere kant: de problemen die er zijn met het kiesrecht noemt u ‘luxeproblemen’. Kunt u dat toelichten?
“We mogen al met al in onze handen knijpen: de verkiezingen verlopen hier in grote lijnen altijd naar behoren. Er is ruimte voor oppositie, we mogen stemmen op wie we willen, van fraude of serieuze onregelmatigheden is eigenlijk nooit sprake. Russische toestanden, om het zo maar even te zeggen, blijven ons hier bespaard. Tegelijkertijd is er altijd ruimte voor verbetering en moeten we scherp zijn op nieuwe ontwikkelingen die het systeem onder druk kunnen zetten. Dat zijn de luxeproblemen waarnaar ik verwijs.”
Verkiezingsfraude komt hier niet voor, maar wel kiezersmanipulatie. Wat kan daartegen worden gedaan?
“De angst voor manipulatie speelt vooral bij de verkiezingscampagnes die partijen online voeren. Partijen kunnen hun advertenties op specifieke groepen kiezers afstemmen en daarmee kiezers, in ieder geval in theorie, manipuleren tot het maken van een bepaalde keuze. Ik denk dat transparantie daar een belangrijk middel is: kiezers moeten een onderling gelijke informatiepositie hebben en alle advertenties die partijen verspreiden, in een advertentieregister kunnen raadplegen. Zo’n register moet dus worden opgericht.”
U gaat in uw proefschrift ook in op de nieuwe Wet op de politieke partijen. Wat vindt u van die wet, zijn we ermee vooruitgegaan?
“Het voorstel voor de Wet op de politieke partijen ligt nu bij de Raad van State en introduceert tal van nieuwe regels voor politieke partijen. Sommige daarvan zijn een duidelijke vooruitgang: het voorstel wil bijvoorbeeld dat ook lokale politieke partijen worden gesubsidieerd en voorziet in een duidelijker geformuleerde regeling om politieke partijen te verbieden.”
U stelt voor dat politieke partijen intern democratisch moeten zijn. Heeft u daarbij een specifieke partij voor ogen?
“Het gaat mij er vooral om dat de kandidatenlijsten van partijen door de partijleden moeten worden vastgesteld. Alleen de personen op de kandidatenlijst kunnen uiteindelijk Kamerlid worden. Beredeneerd vanuit het kiesrecht betekent dat dat kiezers op de samenstelling van die lijst invloed moeten kunnen uitoefenen. Dat is nu in ieder geval bij de PVV en SGP niet het geval.”
Als ik het voor het zeggen had…
“Dan zou ik een einde maken aan die eeuwige discussie en de zomertijd afschaffen. Of de wintertijd, daar ben ik nog niet uit.”
Wat is niet over u bekend dat wel bijzonder is?
“Ik ben gitarist en speel in een bandje dat zo af en toe in de omgeving van Nijmegen optreedt.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Als het om muziek gaat, raak ik geïnspireerd door het ontdekken van nieuwe nummers. Zo stuitte ik laatst op een liveversie van Blind Alley door de band Fanny bij het West-Duitse tv-programma Beat Club: fantastisch.”
Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Frank Nellen, die met zijn De Onzichtbaren is genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen?
“Café Dorian van Gilles van der Loo. Hij schetst een liefdevol beeld van het café als ontmoetingsplek en houdt de aandacht van de lezer daarbij tot het (bittere) einde vast.”
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
“Komend najaar ga ik een paar weken lopen door de Schotse Hooglanden. Daar kijk ik enorm naar uit!”
Met welke beroemdheid zou u kort in een gevangeniscel willen zitten?
“Ik heb altijd al eens een kop koffie willen drinken met Kees van Kooten. Als dat per se in een gevangeniscel moet: vooruit maar.”
Benieuwd naar de studententijd van Trapman? Kijk hier.
