Gefeliciteerd met deze benoeming! En dat gelijktijdig met een minister die klimaat en energie in zijn portefeuille heeft. Partners in crime?
Nog niet. Maar zowel de instelling van mijn leerstoel als een afzonderlijke minister voor Klimaat en Energie onderstreept de maatschappelijke urgentie van de transitie naar een CO2-neutrale samenleving.
Minister Jetten krijgt een zeldzaam grote zak geld mee, 35 miljard voor een klimaatfonds. Met geld halen we de klimaatdoelen wel, lijkt het. Hoe kijkt u hier als jurist tegenaan?
Voor het halen van de doelen is niet alleen geld, maar ook goede wetgeving nodig. Er moeten namelijk in korte tijd veel innovatieve projecten worden gerealiseerd. Denk bijvoorbeeld aan waterstof, geothermie en (nog meer) windenergie-op-zee. Vaak gaat het daarbij om private investeringen binnen publieke kaders. Zonder goede wetgeving komen die investeringen niet van de grond. Wetgeving moet sturen op een evenwichtiger risicoverdeling tussen private partijen en de overheid.
Wat zijn de belangrijkste juridische belemmeringen om een CO2-neutrale samenleving te halen?
Dat staat centraal in mijn leeropdracht. Mijn indruk tot op heden is de volgende:
- Te lange procedures voor projecten, onder meer doordat overheidsbesluitvorming onvoldoende op elkaar is afgestemd.
- Trage wetgevingsprocessen. Zo dwingt het Klimaatakkoord 2019 tot een aantal belangrijke wetswijzigingen. Hoewel de doelstellingen uit het Klimaatakkoord over 2030 gaan, zitten veel wetswijzigingen nog in de pijplijn. Gelet op de doorlooptijden van projecten is het de vraag of de wetgeving op tijd klaar is voor de 2030-doelen.
- Onvoldoende samenhang tussen wetgeving. Dat komt vooral doordat we voortbouwen op oude wetgeving, zonder dat we eerst de overkoepelende thema’s en uitgangspunten hebben benoemd.
Dan komt er mogelijk ook nog een kerncentrale. Hoe verstandig is dat? Is dat juridisch haalbaar?
We hebben ook behoefte aan energie als de zon niet schijnt of het niet waait. Of kernenergie dan de oplossing is, daarover verschillen de meningen. Als de politieke wil er is, dan is het op zich juridisch mogelijk. Wat ik persoonlijk daarbij belangrijk vind, is dat mijn generatie de rekening voor de keuzes die ze nu maakt (bijvoorbeeld als het gaat om kernafval), niet bij onze kinderen neerlegt.
Gaat de verwarming in huize Dieperink ook een graadje lager, nu de energieprijzen zo hoog zijn? Of denkt u dat deze weer gaan dalen naar ‘normale’ waarden?
Het is een grote uitdaging om energie voor iedereen betaalbaar te houden. De overheid moet daarbij een actievere rol pakken. Lokale energieopwekking mede in handen van consumenten wordt ook belangrijk voor de betaalbaarheid. Bovendien worden dan de lusten en lasten van projecten rechtvaardiger verdeeld. Het is echter niet zo eenvoudig om dat juridisch goed te regelen.
Wat betreft mijn eigen energierekening, heb ik het geluk gehad om mijn eigen huis te mogen bouwen. Daarbij hebben we onder meer een eigen bodemwarmtepomp geïnstalleerd, waardoor we geen gas verbruiken. Toen we in 2014 daarvoor kozen, heeft menigeen geprobeerd dat uit mijn hoofd te praten, gelet op de terugverdientijd.
Als ú klimaat- en energieminister was geworden, op welke juridische problematiek was uw beleid dan gestuit?
De klimaatdoelen en welke (type) projecten daarvoor het komende decennium nodig zijn, zijn op zich duidelijk. De uitdaging is dat er veel wetswijzingen nodig zijn in heel korte tijd. Dat vraagt veel daadkracht van de wetgever en doorpakken door de uitvoeringspraktijk.
Als ik het voor het zeggen had…
Zouden we onmiddellijk beginnen met het over de volle breedte beprijzen van CO2-emissie.
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
Dat houd ik liever geheim.
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
Mijn kinderen. Ze maken me elke dag aan het lachen.
Welk boek las u het laatst?
Het Pijnstillerimperium (Empire of Pain) van Patrick Radden Keefe, over de Amerikaanse familie Sackler die schathemelrijk is geworden met de verkoop van verslavende pijnstillers. Ik zie daarbij overigens een directe link met mijn leerstoel. Het boek onderstreept dat de overheid een noodzakelijke rol heeft bij het normeren en controleren van bedrijven. Ik denk zelf dat de uitspraak inzake Shell/Milieudefensie mede kan worden verklaard doordat de overheid nu in normering achterblijft. Overigens houdt het boek aan de advocatuur een spiegel voor. Ook daarom is het lezenswaardig.
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
De Grand Canyon Rim-To-Rim Hike.
Met welke beroemdheid zou u in quarantaine willen zitten?
Dat wil ik eigenlijk niemand aandoen. Maar als zij ook wil, dan met Jane Fonda.
