Zo’n 3.600 ‘freshmen’ van de Universiteit Maastricht (UM), Zuyd Hogeschool en het VISTA College verwelkomde Maastricht deze zomer in het kader van de INKOM 2023. Op het programma stonden onder andere culturele workshops, stadswandelingen, workouts bij het Universitair Sportcentrum en vooral heul veul feestjes, allemaal om de nieuwe studenten kennis te laten maken met elkaar, de stad, maar natuurlijk ook met cultuur-, sport- en studentenverenigingen, oftewel: het studentenleven.
Mooie studententijd
In maart werd het thema van de introductieweek bekendgemaakt tijdens een kleine get-together in het Student Services Centre: ‘Wherever You Go’. Dat thema ontstond vanuit de gedachte dat “wie je ook bent, wat je ook leuk vindt, waar je ook heen gaat: Maastricht is er voor jou”, laat Bo Goedhart, vicevoorzitter van de Werkgroep INKOM, die het hele gebeuren georganiseerd heeft, weten. “Het aanbod is hier zo divers, je gaat sowieso een mooie studententijd tegemoet.”
Net als vorig jaar stond de deelnemers een heuse app ter beschikking: de INKOM app. Naast het bekijken van het programma, je saldo, en het opwaarderen daarvan, kon er ook gechat worden, met je mentor (begeleider), maar ook met andere deelnemers. Op de vraag wat nou de meerwaarde van zo’n app is – het programma zou je immers ook door middel van bijvoorbeeld flyers kunnen rondpompen, en de wereld is nog altijd niet verstoken van contant geld – antwoordt Goedhart: “We streven naar een duurzame en maatschappelijk verantwoorde INKOM. Bovendien gaan we mee met de tijd door een online platform aan te bieden.”
Up-to-date zijn, dat lijkt de boventoon te hebben gevoerd bij de organisatie. De keuze voor een Engelstalige slogan en Engels als voorkeurstaal op de app is dan ook niet geheel verwonderlijk. “63 procent van de deelnemers is ‘international’, dus Engels als voertaal zorgt voor een inclusieve week”, vertelt Goedhart. Drie-en-zestig pro-cent. In 2022 bedroeg het aantal buitenlandse studenten aan de UM 57 procent van de totale studentenpopulatie, die 134 nationaliteiten telde.
Indammen
De cijfers zijn opmerkelijk gezien de plannen van (inmiddels) demissionair minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, D66) om de toestroom van buitenlandse studenten in te dammen. Het aandeel buitenlandse studenten aan Nederlandse universiteiten is de afgelopen jaren namelijk alleen maar toegenomen, ook aan de UM. En dat leidt tot problemen, zoals overvolle collegezalen, een hoge werkdruk onder docenten, maar ook een gebrek aan huisvesting, al laat Maastricht Housing, het officiële huisvestingsbureau van de UM, weten dat er op dit moment niet echt een gebrek aan huisvesting is: “Een kleine krapte, maar absoluut geen kamernood.” Het bureau ziet dat Nederlandse studenten eerder huisvesting vinden via woningcorporaties en particuliere verhuurders, terwijl internationale studenten eerder gebruikmaken van het UM Guesthouse, dat meer dan 900 gemeubileerde kamers heeft op tien verschillende locaties in Maastricht op loopafstand van UM-locaties.
En dat van die werkdruk onder docenten, dat is volgens IJmert Kant, hoogleraar epidemiologie aan de UM slechts “in hele bescheiden mate het geval”. Het probleem doet zich met name voor bij studies waar in twee talen les wordt gegeven, zoals geneeskunde, en op administratieve afdelingen.
Kruispunt drie landen
De UM presenteert zichzelf nadrukkelijk als dé Europese universiteit van Nederland. En dat is niet vreemd, gezien de unieke locatie van de universiteit op het kruispunt van drie landen in het hart van Europa. “25 procent van de studenten is van Belgische of Duitse komaf”, vertelt een woordvoerder. Bovendien: “Onze studies en onderzoeksrichtingen hebben een relatief sterk internationale, meer specifiek Europese, oriëntatie, en dat leidt ook tot een internationale populatie. Ook de academische staf van de UM bestaat voor zo’n 40 procent uit internationals.” Voldoende instroom van internationaal talent blijft dan ook hard nodig, zeker in grensregio’s en regio’s met een relatief sterke vergrijzing, zoals dat in en rondom Maastricht het geval is.
Zorgen
Een andere Nederlandse universiteit die zich in een grensregio bevindt is de Universiteit Twente (UT). Begin september nog benadrukte UT-collegevoorzitter Vinod Subramaniam het belang van internationalisering tijdens de officiële opening van het nieuwe academische jaar van de UT, waar overigens ook demissionair minister Dijkgraaf sprak. “Wij zijn een technische universiteit”, zegt een woordvoerder. “De vraag naar technisch geschoold personeel neemt toe, dus daar zien wij een enorme behoefte waaraan internationaal talent helpt te voldoen. Wij hebben daarom wat zorgen over de ontwikkelingen die kunnen gaan plaatsvinden.”
Conservatief
En hoe staan de (internationale) studenten er eigenlijk zelf in? Want onderdeel van de plannen van de demissionaire minister is dat Nederlands weer uitdrukkelijk de hoofdtaal wordt in het onderwijs, en dat internationale studenten weer Nederlands gaan leren, zodat de kans dat ze na hun studie in Nederland blijven groter wordt. Luigi Carbone, een Italiaan die in Maastricht is om Frans te leren, en zijn Franse klasgenootje, vertellen dat de mogelijkheden om Engelstalig onderwijs te volgen sinds Brexit al aanzienlijk zijn geslonken. Dijkgraafs plannen klinken de twee behoorlijk conservatief en vooral theoretisch in de oren; geen goede zaak dus volgens hen.
Verkiezingen
Anyway (om dan maar even internationaal te doen), 22 november aanstaande zijn de Tweede Kamerverkiezingen, het kabinet viel immers afgelopen juli. Onduidelijk is dan ook wat er met de plannen van de demissionaire minister gaat gebeuren, maar dat dergelijke plannen op veel steun van de Kamer kunnen rekenen, lijkt op dit moment het geval. Een motie van onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt om de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, die onder meer stelt dat opleidingen in het hoger onderwijs Nederlandstalig moeten zijn, strenger te handhaven, werd met 119 stemmen vóór ruim aangenomen. Dijkgraafs D66 stemde tegen.
Van wezenlijk belang
Eén ding is zeker: internationaal talent is voor de UM van wezenlijk belang voor een volwaardig en sterk onderwijsaanbod, en zal dat de komende jaren ook blijven. De UM roept minister Dijkgraaf dan ook op “het kind niet met het badwater weg te gooien”.
