Mr. van de dag is Manon Pluymen (JPR Advocaten). Zij promoveerde afgelopen maandag aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het proces van uitsluiting van migranten van de toegang tot voorzieningen in Nederland in de periode 1965-2003, en hoe politici dit hebben gerechtvaardigd. Daarnaast onderzocht Pluymen hoe vier gemeenten zijn omgegaan met vreemdelingen die van voorzieningen uitgesloten zijn. De titel van haar proefschrift: ‘Niet toelaten betekent uitsluiten’.
Wat is het onderwerp van uw proefschrift?
Mijn onderzoek richt zich op de rechtvaardiging en praktijk van uitsluiting van vreemdelingen van voorzieningen. Iets meer dan tien jaar geleden, op 1 juli 1998, is de Koppelingswet in werking getreden. Sindsdien zijn vreemdelingen die niet rechtmatig in Nederland verblijven op systematische wijze uitgesloten van de toegang tot sociale voorzieningen, uitkeringen en verstrekkingen. Na invoering van de Koppelingswet zijn nog drie maatregelen ingevoerd die (deels) nieuwe groepen vreemdelingen uitsluiten van voorzieningen, waaronder opvangvoorzieningen. De uitsluiting betreft nu ook vreemdelingen die wél rechtmatig in Nederland verblijven. Het uitsluiten van vreemdelingen van voorzieningen is inmiddels een aanvaard onderdeel van het vreemdelingenbeleid. Dat is lange tijd anders geweest. In mijn boek ga ik in op de ontwikkeling die aan deze acceptatie ten grondslag heeft gelegen. Daarnaast beschrijf ik hoe het lokale niveau, dat is belast met de uitvoering van dit beleid van uitsluiting, op deze taak reageert. Dat doe ik door de uitvoeringspraktijk van de Koppelingswet te beschrijven en door in te gaan op de alternatieve opvangconstructies die vier middelgrote gemeenten hebben opgericht voor van voorzieningen uitgesloten vreemdelingen.
Wat is daarvan de relevantie voor het recht?
De rijksoverheid heeft de uitsluitende maatregelen ingevoerd vanuit de wens een consistent overheidsbeleid te voeren, waarin vreemdelingen die niet zijn toegelaten, dienen te worden uitgesloten van alle sociale uitkeringen en voorzieningen, omdat deze hen in staat zouden stellen het illegale, ongewenste verblijf voort te zetten. In de praktijk valt dit principe van uitsluiting niet altijd vol te houden. Daar wordt gezocht naar mogelijkheden om, met een omweg, insluiting te realiseren. Dit gebeurt ook in de rechtspraak, overigens.
Tot welke aanbevelingen komt u?
Mijn onderzoek laat zien dat de doelstellingen van het restrictieve vreemdelingenbeleid in de praktijk lastig te verenigen zijn met gevoelens van humaniteit en verbondenheid. De grenzen aan de mogelijkheden tot invoering van maatregelen gericht op uitsluiting van vreemdelingen van voorzieningen zijn bereikt, zowel in juridisch als in humanitair opzicht.
Is het in lijn met/een breuk t.o.v. de bestaande leer/jurisprudentie? En zo ja, waarom is uw idee beter?
In mijn onderzoek constateer ik dat de rijksoverheid zich niet altijd kan onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor vreemdelingen die hier, al dan niet met instemming, verblijven. Dit komt terug in enkele recente rechterlijke uitspraken over de rechten van kinderen. De kernbepaling van de Koppelingswet is het koppelingsbeginsel, dat de aanspraak op van overheidswege verstrekte voorzieningen en uitkeringen, koppelt aan de verblijfsstatus van de aanvrager. Voor kinderen lijken rechters een uitzondering te willen maken op een rigide toepassing van het koppelingsbeginsel. Daardoor kunnen gemeenten kinderen van ouders die hier op een bepaalde manier rechtmatig verblijven, een algemene of bijzondere bijstandsuitkering verstrekken, ook al is dat niet in lijn met het koppelingsbeginsel.
Wat is de leukste stelling in uw proefschrift?
Soms is het maar beter dat je niet weet waar je aan begint.
Wie was bij het schrijven van uw proefschrift uw bron van inspiratie?
Hier verwijs ik naar een van mijn andere stellingen: Voor het schrijven van een proefschrift en een toneelstuk geldt dat het krijgen van inspiratie is te organiseren door hard te werken.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 8 EVRM.
Welk wetsartikel het slechtst?
Vanwege de Koppelingswet kunnen gemeenten illegale vreemdelingen geen bijzondere bijstand meer verlenen. Artikel 16, tweede lid, Wet Werk en Bijstand is de vertaling van deze regel. In mijn proefschrift pleit ik voor het schrappen van dit artikellid.
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
De verdediging van mijn proefschrift afgelopen maandag was een mijlpaal voor mij en voor mijn gezin.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraak.nl, overheid.nl, PiCarta.nl.
Welk boek las u het laatst?
‘The Suspicions of Mr. Whicher or the Murder at Road Hill House’. Een onvervalste, maar literair verantwoorde ‘whodunnit’.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
De politiek filosoof Michael Walzer.
Weet u een goede Mr. van de Dag? Mail ons: redactie@mr-magazine.nl
