Mr. van de vrijdag: Hendrik Gommer

mr. Hendrik Gommer Mr. van de dag is Hendrik Gommer (Universiteit van Tilburg). Hij promoveerde vanochtend op de mogelijke beïnvloeding van rechters door uitspraken van politici. Het proefschrift is getiteld ‘Onder de rechter’.

Wat is het onderwerp van uw proefschrift?
De vraag of de onpartijdigheid van de rechter wordt aangetast door uitlatingen van politici als een zaak onder de rechter is.

Wat is daarvan de relevantie voor het recht?
De relevantie voor het recht is naar mijn mening vooral de maníer waarop ik het probleem heb aangepakt. Ik meende namelijk dat ik deze vraag alleen kon beantwoorden als ik niet alleen rechtspositieve aspecten van het onderwerp, maar ook sociologische, psychologische, antropologische, rechtsvergelijkende, rechtsfilosofische en rechthistorische aspecten zou onderzoeken. De informatie uit deze disciplines heb ik met een eigen ontwikkelde wetenschappelijke methode geïntegreerd, waarna ik een conclusie kon trekken.

Tot welke aanbevelingen komt u?
Mijn conclusie aangaande het genoemde onderwerp is dat uitlatingen van politici de onpartijdigheid van de rechter niet aantasten. De rechterlijke macht hoeft dus veel minder krampachtig te reageren op uitlatingen van politici. In mijn proefschrift geef ik aan de hand van enkele zaken aan op welke manier de rechter kan reageren en op welke manier beter niet. De strafverlaging voor Holleeder vanwege uitlatingen van Fred Teeven is in dat licht niet nodig en gegeven de zaak Menten ook niet conform de jurisprudentie.

Is het in lijn met/een breuk t.o.v. de bestaande leer/jurisprudentie? En zo ja, waarom is uw  idee beter?
Voordat ik tot mijn antwoord kon komen, heb ik een groot deel van de juridische doctrine moeten herschrijven. Door informatie uit andere disciplines te gebruiken, moest ik bijvoorbeeld concluderen dat de onpartijdige rechter niet ónafhankelijk is, maar juist áfhankelijk. De rechter komt vooral aan de hand van zijn intuïtie tot zijn beslissing en niet door rationele afweging van feiten en wet, machtenscheiding in Nederland bestaat niet en alleen het mythische gezag wordt ondermijnd door kritiek op de rechter. Een sub judice regel kent men wel in Engeland, maar in Nederland is het niet meer dan een gerucht.
Ik probeer kortom, hoewel ambitieus, een paradigmaverandering in de doctrine te bewerkstelligen. Het wordt tijd dat juristen elkaar niet in cirkels blijven napraten, maar hun uitgangspunten ijken op wetenschappelijke informatie uit andere disciplines.
Mijn antwoord op de gestelde onderzoeksvraag is daarom ook een breuk met bestaande opvattingen. Politici zijn terughoudend in hun uitlatingen en dat is goed. Maar áls ze zich uitlaten, overigens meestal uit eigen belang, kan dat tot verbetering van de kwaliteit van de rechtspraak leiden. Ook uitlatingen van politici én pers als zaken onder de rechter zijn, blijken dus helemaal niet zo schadelijk als wel eens beweerd wordt.

Wat is de leukste stelling in uw proefschrift?
Gezien het alcoholmisbruik onder jongeren en de negatieve gevolgen die dat heeft voor de intelligentie, kan geheelonthouders onder studenten bij aanvang van hun studie al een hoogleraarschap aangeboden worden.

Wie was bij het schrijven van uw proefschrift uw bron van inspiratie?
Bij het schrijven bleek dat mijn conclusies telkens weer tégen de gevestigde orde ingingen. Hoewel ik dankzij herkenning bij prof. W.J. Witteveen uiteindelijk de kracht kon vinden om het proefschrift af te maken, was de wetenschapsfilosoof Kung mijn bron van inspiratie. In de wetenschap is het soms mogelijk en noodzakelijk om naast het bestaande systeem een ander model te zetten. Op die manier kunnen grote sprongen in kennis worden gemaakt.

Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Helaas, ik ben geen rechtspositivist. Wetsartikelen zijn voor mij dode letters die pas tot leven komen als ze geïnterpreteerd worden door iemand die zijn eigen moraal erin legt. Ik kan wetsartikelen niet ‘mooi’ vinden. Wel zou ik een grondwet willen invoeren voor wetenschappers: ‘De waarheid is onkenbaar, dus blijf twijfelen.’ Dat blijf ik dus doen, ondanks het verwijt dat ik van één van mijn opponenten kreeg dat mijn uitspraken soms nogal stellig zijn.

Welk wetsartikel het slechtst?
Er zijn veel slechte wetten, vooral de wetten die in de praktijk onuitvoerbaar blijken. Als ik een keuze moet maken, kies ik in het kader van mijn onderzoek voor artikel 11 Algemene Bepalingen. De rechter zou in geen geval de innerlijke waarde of billijkheid van de wet mogen beoordelen. In werkelijkheid doet hij dat elke dag. De rechter zal de wet altijd zo interpreteren, voor zover hij dat toelaatbaar acht, dat het hem billijk overkomt. Dat is immers de taak van een rechter: tot een rechtvaardig oordeel komen. Zijn oordeel íjkt hij vervolgens aan de wet, als het goed is. Maar niet andersom zoals art. 11 doet voorkomen.

Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
Het moment dat ik een auteursrechtelijke zaak won van de Friesland Bank. De voorzieningenrechter had mij ongelijk gegeven en in de bodemprocedure moest ik het opnemen tegen verschillende IE-specialisten van de bank. De kantonrechter legde de Auteurswet naast zich neer en koos voor een billijke oplossing, precies wat ik eerder in het NJB voorspeld had. Een andere uitspraak had ons naar de Hoge Raad geleid, terwijl alle partijen uiteindelijk berustten in dit oordeel.

Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraak.nl en dan uiteraard de vonnissen en arresten die daar worden gepubliceerd.

Welk boek las u het laatst?
Vandaag was dat ‘Outside the lines’ van Salter en Hearn over interdiscipliniar onderzoek dat vaak moet werken met niet-bestaande onderzoeksmethoden.

Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Lucia de B. We zouden dan namelijk alle twee onschuldig zitten en elkaar moed in kunnen praten. Ons samen kwaad maken over onrecht dat soms ontstaat doordat bureaucraten soms te veel macht hebben. Van de gelegenheid had ik natuurlijk meteen gebruik gemaakt om samen met haar een boek over de zaak te schrijven. Nu moest ik me beperken tot een epiloog in mijn proefschrift.

Weet u een goede Mr. van de Dag? Mail ons: redactie@mr-magazine.nl

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Scroll naar boven