Mr. van de week is Arnaud Booij. Samen met Jurgen Kuiper en Jeroen Verstege schreef hij het boek ‘Mediation in belastingzaken’. Booij (1963) is advocaat en mediator bij De Bont Advocaten, werkt parttime voor de Universiteit Leiden en is rechter-plaatsvervanger bij de belastingkamer van de rechtbank Den Haag. Hij is gespecialiseerd in de fiscale procespraktijk.
Uw boek beschrijft de mogelijkheden om een fiscaal conflict anders dan via een procedure op te lossen. Wat is daarvan het voordeel?
Indien een (fiscaal) conflict door middel van mediation kan worden opgelost, bespaart dat alle belanghebbenden veel tijd, geld en energie. Mediation komt vooral in zicht als het de partijen zelf niet lukt om effectief te communiceren over mogelijke oplossingen.
En wij maar denken dat we gewoon moeten betalen als de blauwe envelop op de mat valt. In welke gevallen loont het om een mediator in te schakelen?
Over een (vaststaande) belastingschuld valt niet te onderhandelen, die moet betaald worden. Als er een verschil van mening is over een juridische interpretatie van de wet, dan ligt het voor de hand de zaak aan een rechter voor te leggen. Soms spelen er echter andere belangen voor partijen om bepaalde (juridische of feitelijke) standpunten vast te houden, die er voor kunnen zorgen dat een zaak escaleert of komt vast te zitten. In de gevallen waarin een uitspraak van een rechter voor beide partijen niet tot een goede of definitieve oplossing van het probleem leidt, ligt het voor de hand om mediation te proberen.
Voor wie werkt u?
Mijn praktijk bestaat voor een groot deel uit het oplossen van fiscale geschillen, door onderhandeling, mediation of, als het niet anders kan, procesvoering (tot de Hoge Raad). Mijn expertise ligt op het grensgebied van fiscaal recht, financieel recht, ondernemingsrecht en bestuurlijk sanctierecht. Mijn cliënten zijn bedrijven, ondernemers, maatschappen en (meer vermogende) particulieren. In toenemende mate hebben de fiscale conflicten een relatie met het strafrecht of het faillissementsrecht. Hierdoor staat een fiscaal geschil vaak niet op zichzelf en moeten voor de beste oplossing van een zaak ook andere belangen worden meegewogen, buiten het fiscale.
Mediation, hoe gaat dat eigenlijk?
Partijen vragen een onafhankelijke mediator om hulp om de beste oplossing voor hun probleem te vinden. Vertrouwelijkheid en openheid is vereist. Een eerste taak van de mediator is te trachten de verhoudingen te normaliseren en de situatie te de-escaleren. Dat doet hij met bepaalde gesprekstechnieken. Daarna moeten de werkelijke problemen op tafel komen die een oplossing in de weg staan. Als partijen dit van elkaar begrijpen kan worden onderzocht welke oplossingen acceptabel zijn voor beide partijen, waar uiteindelijk die oplossing wordt gekozen die voor beide partijen (gemeenschappelijk) het beste is. Na enkele bijeenkomsten is meestal wel duidelijk of er progressie is en een oplossing mogelijk is. Soms duurt het langer en moeten partijen stapje voor stapje het vertrouwen in elkaar hervinden. De belangen zijn vaak zo groot dat dit de moeite waard is. Denk bijvoorbeeld aan het industrieel bedrijf dat van een gemeente een WOZ-waardering van zijn fabriek krijgt die zo hoog is dat het daardoor financieel in de problemen komt. De waardering werkt namelijk ook door naar de vennootschapsbelasting. Een procedure zou vele jaren kosten en zou voor de jaren daaropvolgend geen directe oplossing zijn. Door mediation hebben deze partijen uiteindelijk een overeenkomst gesloten over de wijze van waardering van de fabriek, waardoor er zekerheid is voor 10 jaar. Die mediationbijeenkomsten hebben over een periode van meer dan een half jaar plaatsgevonden, maar dat was de moeite waard.
Wat is het belangrijkste gereedschap van u als mediator?
Heel goed luisteren.
Als u het voor het zeggen had dan?
Zouden bedrijven hun problemen vaker via mediation moeten oplossen en in hun bedrijfsvoering de-escalerende maatregelen moeten incorpereren.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
In ieder geval mijn promotie over aansprakelijkheid van bestuurders voor belastingschulden aan de Universiteit Leiden, waar ik nog met veel plezier les geef.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
De combinatie van wetenschap en praktijk. Ik ben nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen en volg die op de voet, en probeer daar iets mee in de praktijk te doen. Zo ben ik nu bezig met een internationaal netwerk dat gespecialiseerd is in het oplossen van internationale fiscale geschillen.
Welk wetsartikel vindt u het mooist? Welk wetsartikel het slechtst?
Artikel 1 GW, het gelijkheidsbeginsel, is de basis van ons rechtssysteem. Dat is het mooist. Jammer dat rechters daar niet rechtstreeks aan kunnen toetsen.
Ik vind dat veel recente wetgeving niet aan de kwaliteitseisen voldoet. Ik heb in 2013 de proefprocedures gevoerd voor de Hoge Raad over de Bedrijfsopvolgingsregeling. Een voorbeeld van zeer slechte en opportunistische wetgeving. Binnenkort komen de procedures over de crisisheffing bij de Hoge Raad. Daar heb ik er ook een van lopen. Wat mij betreft een voorbeeld van zeer slechte wetgeving. Het evenwicht der machten, de trias politica, functioneert niet goed meer, waardoor wetgevende en uitvoerende macht er elke (slechte) wet doorheen kunnen drukken die politiek opportuun is. Wat mij betreft moet er zo snel mogelijk een vorm van constitutionele toetsing komen.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
www.oecd.org (taxation, AML/CFT)
Welk boek las u het laatst?
Hella Haasse: De Scharlaken Stad, een prachtig boek over het Rome van de Borgia’s in de zestiende eeuw.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
In de gevangenis zou ik natuurlijk nooit willen belanden, maar als ik een tijd met iemand zou moeten doorbrengen dan zou dat Baruch Spinoza zijn. Ik zou deze geweldige filosoof en wetenschapper beter willen leren kennen en willen begrijpen hoe het mogelijk is geweest dat hij in de zeventiende eeuw als een van de eersten zijn revolutionaire verlichte ideeën heeft ontwikkeld omtrent tolerantie en vrijheid van meningsuiting.
