Mr. van de week is Bob Wessels. Deze week verschijnt de derde druk van zijn boek Schuldsaneringsregeling natuurlijke personen dat deel uitmaakt van de tiendelige serie Wessels Insolventierecht. De serie behandelt het gehele insolventierecht waarbij de opbouw van de huidige Faillissementswet als leidraad fungeert. Met de publicatie van dit boek zijn alle delen tussen 2010 en 2012 voor de derde keer herzien. Wessels is hoogleraar internationaal insolventierecht aan de Universiteit Leiden en al meer dan 35 jaar juridisch adviseur.
Tien boeken herzien in zo’n korte periode lijkt ons een monsterklus. Was dat het ook?
Ik kan dat lastig ontkennen: inderdaad in de derde druk van de tien delen heb ik het nodige geschrapt, maar er is ook weer 20 percent bijgekomen. Het geheel telt nu in totaal zo’n 3500 pagina’s. Maar het insolventierecht is ook een enorm interessant gebied, intellectueel uitdagend en praktisch veeleisend. Praktijkmensen zoeken in lastige gevallen guidance en de brede acceptatie van de gehele serie werkt natuurlijk erg bemoedigend.
De crisis heeft al veel bedrijven de kop gekost, maar verwacht wordt dat de echte hausse faillissementen nog komt. Ziet u de komende tijd ook somber in?
Winston Churchill zei over politici eens dat zij nodig hadden: “The ability to foretell what is going to happen tomorrow, next week, next month, next year: and the ability afterwards to explain why it did not happen”. Dat is voor mij niet anders. Ernstiger is dat het na vijf jaren crisis wel duidelijk wordt hoe sterk de bestaande insolventiewetgeving met een (redelijk) goed functionerende economische markt verbonden is. Onze Faillissementswet is ingericht om in individuele gevallen van insolventie, soms vele ervan, oplossingen te bieden. Maar de verhouding wet-praktijk begint stevig te schuren indien insolventiewetgeving onvoldoende of niet op zwakke of zelfs niet functionerende markten of sectoren is afgestemd. Voor structurele problemen biedt de wet geen bruikbare oplossingen. Daarvoor zijn meer collectieve mechanismen (een algemeen uitstel van betaling in een specifieke sector, het verplicht omwisselen van vorderingen in aandelen) nodig. Deze zouden ook meer open, voldoende flexibele normen moeten bevatten, met een grotere invloed van schuldeisers, maar altijd onder controle van de rechter.
Na jarenlang gesteggel over nieuwe faillissementswetgeving heeft de minister van Veiligheid en Justitie begin 2011 gezegd geen aanleiding te zien voor vernieuwing. Dat moet u als lid van de Commissie Insolventierecht ridicuul vinden?
Ridicuul is een woord dat ik niet tot mijn woordenschat reken. Of je het nu prettig vindt of niet, behoorlijke wetgeving begint bij politieke partijen. Deze hebben momenteel – althans het blijkt niet uit hun partijprogramma’s – geen idee, laat staan een visie over het verschijnsel insolventie. Een ministerie, ernstig onderbezet, heeft dan geen enkel houvast en wordt de speelbal van gevestigde belangen, het bankwezen en de fiscus. Exit dus het Voorontwerp, maar we weten: elk nadeel heeft zijn voordeel. Het in november 2012 door het ministerie gepresenteerde Programma Herijking Faillissementsrecht richt zich op de vergemakkelijking van de totstandkoming van akkoorden buiten een faillissement om. Het wil de mogelijkheid introduceren van een akkoord dat dwingend opgelegd kan worden aan individuele schuldeisers, om te voorkomen dat zij een bedrijf onnodig failliet laten gaan. De rechtspraak over het onderhandse akkoord en de voorlopige voorziening uit het in 2008 ingevoerde artikel 287a Faillissementswet (uitvoerig behandeld in mijn serie, Delen VI en IX) bieden duidelijke plechtankers voor een toekomstige wettelijke regeling.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Het is, in mijn eigen beleving, een aaneenschakeling. Wat moet ik kiezen? Mijn eerste boek over Overeenkomsten met de fiscus, begin jaren tachtig? Mijn eerste boek uitgegeven in het buitenland? Mijn proefschrift uit 1988 en binnen een week na de verdediging benoeming als hoogleraar? International partner in de Ernst & Young organisatie? Mede-grondlegger van juridische tijdschriften? Dat ik als 60plusser nog steeds een dikke acht plus scoor bij binnen- en buitenlandse studenten? Dat mijn legal opinies wereldwijd door rechtbanken worden gebruikt? Dat ik als enige Nederlander ooit een rapport aan het American Law Institute heb gepresenteerd? Dat ik altijd prettige contacten met buiten- en binnenlandse collega’s heb ervaren? Ja, het laatste denk ik.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Inspiratie ontleen ik aan haar die met doorzettingsvermogen en opofferingsgezindheid mijn juridische studie mogelijk heeft gemaakt, mijn in 1953 gescheiden moeder (ik was vier), die erin slaagde drie kinderen een goede toekomst te geven.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 1 van de Grondwet, en dan vooral de regel dat discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, geslacht of ras niet is toegestaan.
Welk wetsartikel het slechtst?
Alle wetsbepalingen waarin regels met meer dan 12 woorden voorkomen of waarvan één lid in meer dan twee ongenummerde zinsneden is verdeeld.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraaksites zoals curia.europa.eu en bailii.org voor Engelse rechtspraak. Natuurlijk ook de literatuursite ssrn.com. Tijdens lezingen en colleges vaak www.bobwessels.nl om de meest recente documenten op mijn weblog te tonen.
Welk boek las u het laatst?
Dat is weinig spannend. Ik wissel af tussen het boek van Driessen over de drie vrouwen van Rembrandt (de schurk) en de mooie biografie van Wesseling over Charles de Gaulle.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Meesterkraker Aage M en Steven McQueen (Papillon) om er samen zo snel mogelijk uit te komen!
