Mr. van de week is Edwin Bleichrodt. Per 1 september is hij advocaat-generaal bij de Hoge Raad. Bleichrodt blijft daarnaast als hoogleraar straf- en strafprocesrecht verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Deze week verschijnt het boek Sanctierecht dat hij samen met collega Paul Vegter (ook advocaat-generaal bij de Hoge Raad) schreef.
Wat hoopt u te kunnen betekenen voor de rechtspraak?
Datgene wat van iedere advocaat-generaal bij de Hoge Raad mag worden verwacht. Het zwaartepunt ligt bij het door middel van conclusies in concrete zaken bijdragen aan de afdoening van strafzaken in hoogste aanleg. Op verschillende terreinen doen zich interessante ontwikkelingen in de rechtspraak voor. Te denken valt aan rechtspraak over voorbedachte raad, noodweer, roekeloosheid en het sanctioneren van onrechtmatig politieoptreden. Het parket kan nadrukkelijk een bijdrage leveren aan dergelijke ontwikkelingen in de rechtspraak door in cassatie de Hoge Raad te adviseren over de voorliggende rechtsvragen.
Maakt u zich zorgen over de bezuinigingen binnen de strafrechtketen?
Het Openbaar Ministerie, de zittende magistratuur en de politie lijken bij de meest recente bezuinigingen redelijk buiten schot te blijven. Wel zullen de forse bezuinigingen op het gevangeniswezen gevolgen hebben voor ons penitentiair recht. Zorgwekkend is bijvoorbeeld het afschaffen van één van de pijlers van ons penitentiair systeem, de detentiefasering. Voor een goede voorbereiding van de gedetineerde op de terugkeer in de samenleving is detentiefasering onmisbaar. De voorgestelde elektronische detentie vormt daarvoor naar mijn mening geen volwaardige vervanger, alleen al omdat deze de geleidelijkheid mist van onze huidige mogelijkheden van detentiefasering.
Ondanks dat de budgetten enorm onder druk staan, blijven Opstelten en Teeven beweren de criminaliteit harder te zullen aanpakken. Is dat geloofwaardig?
Het ophelderingspercentage is in ons land erg laag. Het is belangrijk in te zetten op verhoging van dit percentage, bijvoorbeeld door beter gebruik te maken van de inzet van burgers. Dat hoeft niet per definitie kostbaar te zijn. Als onder ‘harder aanpakken’ het streven naar verhoging van het ophelderingspercentage wordt verstaan, kan ik daarin meegaan. Als het gaat over individuele zaken, heb ik moeite met dit soort generieke conclusies over ‘harder aanpakken’. Recent is veel in gang gezet met de recente reorganisatie van de politie en ontwikkelingen naar een zeer snelle afdoening (ZSM). Het is op dit moment te vroeg om het effect van deze recente ontwikkelingen te kunnen beoordelen. Dit soort veranderingen vragen om gedegen evaluaties alvorens eventueel nieuwe stappen te zetten.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
De Nijmeegse rechtenfaculteit, waar ik heb gestudeerd en ben gepromoveerd, was een uitstekende leerschool. Voor de rechtspraktijk was mijn tijd bij Pels Rijcken vormend en inspirerend. Ten slotte is het belang van precieze formuleringen mij met de paplepel ingegoten. Van die verschillende achtergronden heb ik nog dagelijks profijt.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Er zijn veel momenten waaraan ik met genoegen terugdenk, zoals de beide oraties, het verdedigen van preadviezen en bepaalde zaken die ik als advocaat heb mogen behandelen. Mijn benoeming tot advocaat-generaal is een hoogtepunt, maar uiteindelijk kies ik voor mijn promotie met aansluitend het winnen van de Moddermanprijs, omdat daarmee de basis is gelegd voor wat ik verder heb kunnen doen en omdat daarmee de vruchten werden geplukt na een periode van hard werken aan één project.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Art. 1:30 van het Wetboek van Strafrecht Curaçao. Dit artikel voorziet bij levenslange gevangenisstraffen in een tussentijdse rechterlijke toetsing waarin de vraag centraal staat of de straf moet worden voortgezet of kan worden beëindigd. Doel van de regeling is te voorkomen dat de executie van de levenslange gevangenisstraf automatisch of op oneigenlijke motieven leidt tot een uitzichtloos bestaan voor de betrokkene. Een dergelijke regeling wordt in Nederland node gemist.
Welk wetsartikel het slechtst?
Art. 15 lid 3 van het Wetboek van Strafrecht, dat bepaalt dat de regeling van de voorwaardelijke invrijheidstelling niet van toepassing is als de rechter een gedeeltelijk voorwaardelijke gevangenisstraf heeft opgelegd. Die regeling heeft tot gevolg dat degene die deels voorwaardelijk is veroordeeld in de regel langer zal moeten zitten dan degene aan wie een geheel onvoorwaardelijke gevangenisstraf is opgelegd. Dat is zacht gezegd merkwaardig.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraak.nl en de website van het EHRM.
Welk boek las u het laatst?
De vergelding van Jan Brokken. Een fascinerende reconstructie van het verloop van de oorlog voor bewoners van het dorp Rhoon. Na een vermeende sabotageactie tegen de bezetter, werden zeven dorpsgenoten gefusilleerd. Het boek is indringend en ook vanuit de percepties van de dorpsgenoten geschreven. Tegelijk vormt het een illustratie van de valkuilen die zich in het strafrecht kunnen voordoen: veroordelingen zonder fatsoenlijk proces, disproportionele straffen en het gebruik maken van getuigenverklaringen die niet blijken te zijn gebaseerd op authentieke herinneringen.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Ik ben niet erg enthousiast over tweepersoonscellen, dus ik ga uit van een fatsoenlijke vierpersoonscel. Als celgenoten kies ik Mariss Jansons, een fenomenale dirigent die inspirerend over muziek kan vertellen, Woody Allen, die de gevangenissituatie met een tragikomische invalshoek zal belichten, en sprinter Churandy Martina, omdat ik me niet kan voorstellen dat iemand in zijn bijzijn bij de pakken gaat neerzitten.
