‘Het gaat niet om openlijke discriminatie, maar om denkpatronen’
Mr. van de week is Imke van Gardingen. Ze is arbeidsrechtjurist bij het Juridisch Platform. Met het opiniestuk ‘Vrouwe Justitia wil blank blijven’ in dagblad Trouw veroorzaakte ze een schok in juridisch Nederland.
Veel reacties gehad op uw gepeperde stuk?
Ja. Vanuit de beroepsgroep vooral badinerende reacties. Dat lokte het stuk ook uit. Verder schokkende ervaringen van juristen uit etnische minderheden. In de social media is een explosie aan reacties gekomen. Ik hoop dat de kwestie structureel op de agenda komt.
U zegt in uw stuk dat de rechtspraak en de advocatuur de instroom van allochtonen actief ontmoedigen. In de togaberoepen is 98 procent autochtoon terwijl 40 procent van de rechtenstudenten allochtoon is. Misschien moeten we meer geduld hebben?
Het opiniestuk was polemisch ingezet. Het is meer een kwestie van uitsluiting door onbewuste vooroordelen. Dat kan samengaan met goede bedoelingen en intenties, alleen blijven die dan zonder resultaat. Door onbewuste vooroordelen is de problematiek hardnekkig. De kans dat dit enkel een kwestie is van tijd, is niet groot. Dat blijkt ook uit onderzoek van sociologe Sylvia van der Raad die onderzoek heeft gedaan naar diversiteit in juridische beroepen
Op basis van uw Nederlandse achternaam en uw cv werd u uitgenodigd bij prestigieuze kantoren. U denkt dat u werd afgewezen vanwege uw Aziatisch uiterlijk, hoewel dat nooit zo expliciet werd gezegd. Is het denkbaar dat de andere kandidaten ‘gewoon’ beter waren?
Ik sluit niet uit dat er betere kandidaten waren. Hoewel, als ik me meet met de gemiddelde wederpartij tegenover wie ik dagelijks sta, vind ik het moeilijk te geloven dat daar elke keer sprake van was. Maar de problematiek overstijgt mijn persoon. Het gaat niet om openlijke discriminatie, maar om denkpatronen, waarin vanuit diepgewortelde culturele kaders wordt geselecteerd. Juristen uit etnische minderheidsgroepen delven dan het onderspit.
De advocatuur en de rechtspraak besteden al jaren aandacht aan diversiteit. Wat gaat er mis?
Er verandert niets als er wordt gedacht in oplossingen binnen de bestaande kaders. Nog steeds wordt het aannemen van een evenbeeld van jezelf gezien als een erkenning van jouw kwaliteiten en het instituut dat je representeert. Daar is geen ruimte voor diversiteit.
U pleit voor een advocatuurexamen ‘waar iedereen gelijke kansen heeft’. Kunt u toelichten waarom dat wel zou kunnen werken?
Het bar-examen maakt het systeem toegankelijker en onafhankelijk van HR-beleid. Een ultieme oplossing is het niet. Ook in de VS speelt het diversiteitsvraagstuk in de juridische sector. Maar dan gaat het over heel andere cijfers. Daar is het percentage studenten op een law school van een etnische minderheid 20 procent en bij de grote advocatenkantoren 10 procent. Dat is toch heel iets anders dan de 40 procent en 2 procent waar we het hier over hebben.
Als u het voor het zeggen had dan?
Zou ik het bar exam en quota met neutrale criteria introduceren. Dat zal eerst frictie geven, maar op termijn leiden tot een betere integratie op de werkvloer.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Ik verwacht het volgende hoogtepunt met het onderzoeksproject waar ik aan werk. Een multidisciplinair onderzoek naar grootschalige uitzending van Noord-Koreaanse dwangarbeiders wereldwijd, maar ook naar EU-landen en de mogelijkheid om hierop EU-recht toe te passen.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Welk wetsartikel vindt u het mooist? Welk wetsartikel het slechtst?
Het mooiste: artikel 1 van de Grondwet. Omdat dit een lovenswaardig streven is. Het slechtste: artikel 1 van de Grondwet, omdat het verkeerde verwachtingen schept.
Welk boek las u het laatst?
Jang Jin-Sung, ‘Over de grens’. Een autobiografische roman van de voormalige Noord-Koreaanse hofdichter en adviseur van Kim Jong Il. Het boek is inhoudelijk van onschatbare waarde, en kan zich ook literair meten met grote namen als Alexander Solzjenitsyn. De schrijver is nu bijzonder hoogleraar in Leiden.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Harry Houdini.
