Eerste Kamer? Afschaffen
Mr. van de week is Koen van Vught. Hij studeerde onlangs af in het staatsrecht en het ondernemingsrecht en is nu promovendus aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Van Vught publiceerde het boek Verkiezingsgeschillen: Parlementair privilege of rechterlijk recht?
Zaken uit het recente verleden: conflicten rond de stemcomputers, maar ook het geharrewar bij de raadsverkiezingen in 2010 in Rotterdam waar soms meerdere mensen in een hokje stonden. Is Nederland een land van verkiezingsgeschillen?
De verkiezingen verlopen inderdaad niet altijd vlekkeloos. Ook ontstaan nogal eens problemen rondom bepaalde volksvertegenwoordigers. Kan een veroordeeld pedofiel uit de gemeenteraad worden gezet? En wat zijn de gevolgen als een Kamerlid de Nederlandse nationaliteit verliest? Overigens gaat het in Nederland nog betrekkelijk goed. Verkiezingsgeschillen komen niet al te vaak voor. Het kan erger: denk aan de juridische strijd om het Amerikaanse presidentschap tussen Bush en Al Gore in 2000.
Hoe gaan wij om met die conflicten om? Aan welke normen toetsen we?
De Grondwet en de Kieswet geven de nodige regels. Toch heeft de Tweede Kamer, de Provinciale Staten respectievelijk de gemeenteraad veel ruimte om zelf een beslissing te nemen. Zeker als het gaat om de rechtmatigheid van de verkiezingen bestaan geen juridische criteria. Meestal gaat dit goed, maar soms spelen politieke sentimenten een bedenkelijke rol. Een partij die op zetelwinst staat, zal niet snel geneigd zijn om in de gemeenteraad te stemmen vóór een hertelling.
Uit de toelichting op uw boek concluderen we dat de rechter meestal buitenspel staat bij verkiezingsconflicten. Waarom is dat?
Traditiegetrouw beslist de Kamer of de gemeenteraad zelf over verkiezingsgeschillen. Dit heeft alles te maken met de trias politica: de rechterlijke macht mag zich niet bemoeien met zaken die alleen de wetgevende macht aangaan. Zo mag de rechter zich niet mengen in politieke kwesties, de samenstelling van het parlement inbegrepen. Dit bevordert de onafhankelijkheid van het parlement. Bovendien maakt het de rechter minder kwetsbaar voor het verwijt politiek te bedrijven.
Als u het voor het zeggen had dan?
Schaften we de Eerste Kamer af en versterkten we de Tweede Kamer. Ik zou graag een Tweede Kamer met tanden zien: meer budget, meer parlementaire onderzoeken en meer echte, felle debatten.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Mijn afstuderen, nu een maand geleden. Hopelijk komen er nog wat hoogtepunten bij.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Voor inspiratie mag ik vaak naar het buitenland kijken. De common law biedt vaak praktische oplossingen, terwijl de Duitse Kommentaren dogmatisch onovertroffen zijn. Rechtsvergelijking is dé methode om mooie rechtsfiguren te ontdekken.
Welk wetsartikel vindt u het mooist? Welk wetsartikel het slechtst?
Het mooist is artikel 2:5 BW. Dat artikel bewijst dat ook wij juristen dingen kunnen uitvinden. Onze grote ontdekking is de rechtspersoon – naast mensen van vlees en bloed bestaan er ook personen met statuten en reglementen. Artikel 2:5 BW schept de rechtspersoon en regelt dat de rechtspersoon bijna alles kan wat een natuurlijk persoon ook kan.
Minder gelukkig word ik van veel Europese regelgeving. Kunnen die verordeningen en richtlijnen niet wat korter en eenvoudiger?
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraak.nl. Als je goed zoekt, kan je over alles een uitspraak vinden. Jammer dat nog niet alle uitspraken gepubliceerd worden.
Welk boek las u het laatst?
Het boek ‘Onder professoren’, van W.F. Hermans. Prachtig hoe Hermans het universitaire leven fileert. Gelukkig is het in Nijmegen, waar ik sinds kort aan een proefschrift werk, stukken rustiger dan in het Groningen van Hermans.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Als ik dan toch in de gevangenis moet verblijven, dan liefst met Robbert Dijkgraaf. Een buitengewoon intelligente persoonlijkheid.
