Mr. van de week is Tom Eijsbouts. Afgelopen vrijdag hield hij een oratie aan de Universiteit Leiden, getiteld ‘Onze primaire hoedanigheid’. Deze titel verwijst naar een betekenis die het Hof van Justitie heeft gegeven aan het EU-burgerschap.
Onlangs werd u nog in Mr. door collega’s bewierookt als een van de dragende motoren op het gebied van het Europees recht. Zelfs voor een bescheiden mens als u moet dat toch een plezierige ervaring zijn.
Vooral gegeven de andere twee, Sacha Prechal en Kamiel Mortelmans. Hun honorering geeft de mijne een fumus boni juris. Ik had mezelf nooit in dit gezelschap gedacht.
Tevens wordt u omschreven als de ‘Pietje Bell’ van uw vakgebied. Maar hoe zit dat? Bent u een beetje een laatbloeiende Pietje Bell die tegen zijn 65ste zijn oratie houdt?
Ik heb geleerd niet te vroeg te pieken. Daar houd ik me aan.
Wat is de centrale stelling van uw oratie?
Dat het Unieburgerschap als juridische status en als historische figuur geen grote toekomst heeft zonder een status in de werkelijkheid, en dat het recht en de jurist op verschillende manieren kunnen helpen om die status in de werkelijkheid op te krikken. Ik heb daarvan voorbeelden gegeven. Daarbij, je moet Europa niet zien als een staat in wording, maar als een ander soort politieke gemeenschap, een stad. Daarbij hoort burgerschap al 2500 jaar.
Wat is daarvan de relevantie voor het recht?
Dat de jurist het burgerschap ziet als een meer dan juridische status en figuur is nuttig voor het begrijpen van de juridische ontwikkeling ervan en zelfs voor het vormgeven ervan. Dat de doctrine de EU ziet als een stad helpt geweldig in het begrijpen van de juridische verhouding tussen de Unie en de lidstaten.
Tot welke aanbevelingen komt u?
1. De Europese rechter kan zijn op het oog arrogante orakelformule dat ‘het Unieburgerschap de primaire hoedanigheid is van de onderdanen van de lidstaten’ beter en wat ruimer motiveren, onder meer met het oog op de werkelijkheid waarin wij wonen, die in belangrijke mate Europees is.
2. De Europese Commissie moet haar plan voor een transactie-tax overlaten aan een burgerinitiatief en zo a) de Occupy-beweging een uitlaatklep bieden en b) via een groundswell van een stem van 100 miljoen Europeanen (waaronder 20 miljoen Britten) ook de Britten dwingen mee te doen;
3. Het Europese volkslied moet vanuit Nederland, welks regering het uit de circulatie heeft proberen te nemen, nieuw leven worden ingeblazen. Daartoe heb ik de oorspronkelijke, opstandige, versie (1785) van Schiller’s Alle Menschen werden Brüder (1803) afgestoft en in het NL vertaald. Ik heb de zaal gevraagd op te staan en dit lied te zingen. Dat was een waagstuk en het is gelukt. Nu is er bij dit tot dusver tekstloze volkslied een tekst in een publieke bijeenkomst op de gepaste wijze vastgesteld.
Wie zijn in uw juridisch bestaan bronnen van inspiratie?
Jacqué, Lauwaars, Jans, Mortelmans; Scholten, Schoordijk, Van Schilfgaarde; A.M. Donner, Van Panhuys, van Gunsteren, Virally; Arendt, Crick, Machiavelli.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 815 uit de Code civil van 1804, die ik ooit op een zolder vond: ‘Nul ne peut être contraint à demeurer dans l’indivision…’
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
25 november 2011.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Die van het HvJ EU.
Welk boek las u het laatst?
Barnes The sense of an ending.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met leden van de Syrische lente.
Voor belangstellenden is de oratie op te vragen bij Tom Eijsbouts: w.t.eijsbouts@law.leidenuniv.nl
Graag in de mail ook uw postadres vermelden.
