Mr. van de week is Hansje Loman. De rechter van de Rechtbank Amsterdam won samen met griffier Hans Braam de Klare Taal bokaal 2016 voor een glashelder vonnis over de intrekking van een rijbewijs.
Gefeliciteerd! Een hoogtepunt in uw carrière?
Welnee, dat was het moment dat ik rechter werd, vijftien jaar geleden. Hans Braam, ‘mijn’ secretaris bij deze zaak, schreef trouwens het concept en ik heb daar niet zoveel in veranderd. Hulde aan hem dus!
Een toegankelijk vonnis schrijven, hoe doet u dat? Heeft u nog tips voor collega’s?
De tijd nemen en veel ‘wieben’. Dit werkwoord staat nog niet in de Van Dale, maar dat zou wel eens kunnen veranderen. Uit de Van Dale van 2018: wieben (wiebde, gewiebd) [acron.: wat-ik-eigenlijk-bedoel], op voor een lezer toegankelijke wijze schrijven van een rechterlijke uitspraak: wij gaan de uitspraak wieben, een uitspraak waarin bijzondere aandacht is gegeven aan leesbaarheid en begrijpelijkheid: een gewiebde uitspraak.
Bij de rechtbank Amsterdam wordt aan wieben bij bestuursrecht nu extra aandacht besteed. Rechters en secretarissen worden door taalcoach Geerke van der Bruggen getraind in het gebruik van begrijpelijke taal. Zij geeft commentaar op concepten van uitspraken en doet suggesties ter verbetering. Tips: zet bij elkaar wat bij elkaar hoort (geen lange bijzinnen), kom meteen ter zake (geen lange aanloopjes), laat werkwoorden werken (in plaats van de naamwoordstijl), vermijd voorzetseluitdrukkingen (gelet op, in het licht van, met betrekking tot), kies voor één thema per zin (in plaats van een zin volproppen met informatie), lange(re) en korte zinnen afwisselen en verbindingswoorden gebruiken (als, doordat, hoewel, eerst, vervolgens, toen, ten slotte), wees spaarzaam met ontkenningen en vermijd dubbele ontkenningen! En speciaal voor juristen natuurlijk: gebruik geen ouderwetse woorden (reeds, mitsdien, niettegenstaande, desalniettemin) maar eenvoudige, eigentijdse woorden. En als je toch een ingewikkeld woord of begrip moet gebruiken, leg het dan uit in de volgende zin (dit betekent dat….. ).
Uitspraken worden verder toegankelijker door heldere tussenkopjes te gebruiken. Ook een korte samenvatting (eventueel per onderdeel van de beoordeling) werkt goed. Ten slotte knapt de leesbaarheid van de uitspraak enorm op door de tekst van complete wetsartikelen en verwijzingen naar uitspraken van hogere rechters uit de tekst te schrappen. Die kunnen net zo goed in een bijlage bij de uitspraak of in een voetnoot. Onze uitspraak is door de jury geprezen om het gebruik van vraag-antwoord in de tekst. Dat zorgt ervoor dat de lezer wordt meegenomen in het verhaal en door wil lezen om te weten hoe het precies zit. Ook een goede tip dus.
Wat kost meer tijd, een makkelijk leesbaar vonnis? Of een ontoegankelijke uitspraak?
Wat denkt u zelf? De aandacht is er, nu nog wat meer tijd. Zodat rechters en secretarissen het wieben goed kunnen oefenen. Totdat een rechterlijke uitspraak in toegankelijke, klare taal niet bijzonder en prijzenswaardig is maar de gewoonste zaak van de wereld.
En wij maar denken dat rechters met knip- en plakwerk uit bestaande jurisprudentie hun vonnissen samenstellen…
Haha, dat gebeurt ook wel, al is het maar omdat dat vaak efficiënt en dus snel werkt. En snelheid is ook een aspect van kwaliteit. Nu nog zorgen voor een schat aan toegankelijk geschreven uitspraken waar vervolgens fijn uit geknipt en geplakt kan worden!
Als u het voor het zeggen had dan?
… wordt het wieben een hoofdthema in alle cursussen vonnissen/uitspraken schrijven voor secretarissen en rechters.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Bron van inspiratie… toe maar! Voor mij is dat denk ik de ontmoeting met al die verschillende mensen die ik week in week uit in de rechtszaal ontvang. Die hun verhaal bij mij doen en met wie ik in gesprek ga over het geschil dat zij aan mij voorleggen of over wat daar soms nog achter ligt. In de hoop dat ik ze verder kan helpen, met een oplossing zónder uitspraak of met een uitspraak. Ook als ze ongelijk krijgen.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Over mij is niet veel bekend en dat wil ik graag zo houden. Geen Facebook of getwitter van mij op internet te vinden dus.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Legal Intelligence. Maar het gewone Google werkt ook heel aardig.
Welk boek las u het laatst?
Onheilig van Roos van Rijswijk. Met de boekenclub van De Correspondent.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Ligt eraan hoe lang ik moet zitten.
