In een zaal vol advocaten debatteert de Tweede Kamer donderdag 7 november over de plannen van minister Dekker (Rechtsbescherming) voor het stelsel voor gefinancierde rechtsbijstand. Binnen de hele Nederlandse balie zijn acties aangekondigd: in de eerste twee weken van januari 2020 hebben advocaten zich massaal verhinderd gemeld voor piket. Desondanks lijken de coalitiepartijen vooralsnog geen concrete toezegging te doen voor hogere vergoedingen voor sociaal advocaten. Meerdere advocaten hebben de zaal al boos verlaten.
De Nederlandse Orde van Advocaten had alle advocaten opgeroepen om 10 uur het Algemeen Overleg van de Tweede Kamer bij te wonen, uit protest tegen de plannen van Dekker voor een nieuw stelsel voor gefinancierde rechtsbijstand.
Petitie
Voorafgaand aan het debat heeft algemeen deken Johan Rijlaarsdam samen met de specialisatieverenigingen en portefeuillehouders van de lokale orden, een petitie aangeboden aan Dekker en de justitiewoordvoerders. Hierin roepen zij de minister en alle politieke partijen op hun verantwoordelijkheid voor een goede rechtsbedeling te nemen, de toegang tot de rechter te blijven waarborgen en voor volgend jaar al een redelijke vergoeding voor de sociale advocatuur te regelen.
Meer dan 70 procent van de sociaal advocaten overweegt inmiddels te stoppen. Daarnaast ziet ruim tachtig procent van de advocaat-stagiairs voor zichzelf geen carrière meer in de sociale advocatuur weggelegd, zo blijkt uit een recent onderzoek van de Nederlandse Orde van Advocaten onder ongeveer 700 advocaat-stagiairs.
Pijlerfunctie
In een bittere brief schreef de NOvA een dag voor het debat aan de Vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid: “De minister erkent de acute nood, maar weigert iets te doen. Dat is onbegrijpelijk in het licht van de begroting voor 2020 van het ministerie van Justitie en Veiligheid, waarin ‘zorg voor de rechtsstaat’ wordt genoemd als beleidsprioriteit.” Volgens de NOvA is het “wrang dat eerst na de moord op een advocaat de advocatuur als pijler van de rechtsstaat weer in beeld kwam. “Wij roepen uw Kamer op de advocatuur in staat te stellen die pijlerfunctie te kunnen blijven vervullen door nu de sociale advocatuur de helpende hand te bieden.”
Brandbrief
Ondanks duidelijke aanbevelingen van diverse commissies blijkt er nog steeds geen zicht op een redelijke vergoeding voor sociaal advocaten. Ook aan de brandbrief van de NOvA, waarin Dekker werd gevraagd om een overbruggingsregeling van 25 tot 30 miljoen euro voor een aantal jaren voor de groep sociaal advocaten die geen perspectief hebben, gaf de minister tot nu toe geen gehoor. Dekker vindt dat er minder vaak een beroep moet worden gedaan op ‘toegevoegde’ advocaten, die gesubsidieerde juridische bijstand bij verschillende conflicten verlenen aan mensen die geen advocaat kunnen betalen. Wel heeft hij meerdere keren gezegd bereid te zijn kritisch te kijken naar de rol van de overheid in procedures.
Bezorgd
Zowel het OM als de Rechtspraak hebben hun steun betuigd aan de sociaal advocaten. De Rechtspraak benadrukte aan de vooravond van het debat net als de NOvA bezorgd te zijn over de vergoeding die advocaten op dit moment ontvangen voor het verlenen van gesubsidieerde rechtsbijstand. “Binnen onze democratische rechtsstaat heeft iedereen – ook als zijn of haar financiële middelen tekortschieten – het recht op toegang tot de rechter. Om van dat recht gebruik te kunnen maken is adequate rechtsbijstand door een advocaat vaak onmisbaar. Die rechtsbijstand kan alleen worden verleend als daarvoor een passende vergoeding bestaat. De scheiding der machten raakt uit balans als de rechter zijn controlerende taak niet meer volledig kan vervullen, omdat groepen burgers hem niet meer kunnen bereiken.”
OM-topman Gerrit van der Burg zegt op Twitter: “Ook voor het werk van het OM is een sterke (sociale) advocatuur onmisbaar. Noodzakelijk en belangrijk onderdeel van een rechtvaardige samenleving en onze rechtsstaat is dat -soms kwetsbare- verdachten goede en passende rechtsbijstand krijgen.”
