De Poolse verkiezingen zijn maar net achter de rug, en nu al is de herverkozen president begonnen met het bestrijden van de ‘LGBT-ideologie’ in een vlaag van religieus fanatisme.
Andrzej Duda, kopstuk van de nationaal-populistische PìS-partij, won de Poolse presidentsverkiezingen opnieuw op 12 juli 2020 met een campagne waarin katholieke waarden de belangrijkste steunpilaar waren. Religieuze invloeden zijn terug te lezen in het politiek programma van PìS, dat zich sterk uitspreekt tegen homorechten en abortusrechten. Duda verwoordde de homofobe houding van zijn partij in een toespraak vlak voor de verkiezingen, waarin hij stelde dat “LGBT-rechten als ideologie schadelijker zijn dan het communisme”, een controversiële uitspraak gezien de harde strijd die door het Poolse volk is geleverd tegen het autoritaire communistische regime in de jaren ‘80.
Onder leiding van PìS werden al eerder pogingen gedaan kritische rechters uit hun ambt te ontheffen, ook staat de partij voor vergroting van de macht van de president en verkleining van het ledenaantal van de Sejm en Senat. Nu dreigt de Poolse rechtsstaat onder Duda’s leiding wederom kopje onder te gaan: minister van Justitie Ziobro heeft laatst aangekondigd dat Polen voornemens is zich terug te trekken uit het Verdrag van Istanbul. Dit verdrag, opgesteld door de Raad van Europa, heeft als doel vrouwen te beschermen tegen geweld, in het bijzonder huiselijk geweld. Ziobro claimde dat het effect van het Verdrag, dat stelt dat lidstaten jongeren zullen onderwijzen in gelijkheid tussen man en vrouw en gender-stereotypes, ‘schadelijk voor kinderen’ zal zijn. In één adem voegde hij daaraan toe dat het Poolse recht vrouwen al voldoende beschermt. Op zijn best is dit een discutabel standpunt: onder huidig Pools recht is slechts sprake van huiselijk geweld indien de vrouw meerdere keren is mishandeld.
De timing van Ziobro is echter niet verwonderlijk aangezien hij zijn uitspraak deed kort nadat de Europese Unie besloot financiële steun aan lidstaten niet afhankelijk te maken van de kwaliteit van de rechtsstaat. Het is schrijnend te zien dat een EU-lidstaat ongestraft de fundamentele waarden van de Unie, waarden als gelijkheid en non-discriminatie, kan ondermijnen. Het gaat helaas ook niet alleen over Polen, maar ook om andere lidstaten als bijvoorbeeld Hongarije en Slowakije, waar volgens de overheid een homohuwelijk ongrondwettelijk is. De vraag of het de moeite waard is om staten met zulk middeleeuws gedachtegoed tot ‘onze’ Unie te rekenen is moeilijk te beantwoorden gezien het belang van een groot en sterk Europa dat als blok kan optreden tegen Rusland, China maar ook de V.S. indien nodig. Toch blijft dit een vraag die gesteld moet worden. De EU is niet slechts een grenzeloze handelsunie, het is daarnaast een waardengemeenschap. Die waarden zijn wel degelijk begrensd, opdat zij hun betekenis niet zullen verliezen.
