Pels Rijcken, dat sinds 1969 de landsadvocaat levert, is inmiddels ruim een jaar verwikkeld in een fraudeschandaal: notaris en bestuursvoorzitter Frank Oranje heeft gedurende achttien jaar zeker elf miljoen euro van cliënten verduisterd.

Schokkende fraude

Het was de eerste keer dat de Tweede Kamercommissie Veiligheid en Justitie met de minister debatteerde over de fraude en de eventuele gevolgen voor de positie van Pels Rijcken als landsadvocaat. Grapperhaus sprak van een “schokkende fraude, ongekend qua omvang en duur”. Hij wil dat het kantoor “elke cent schade, rente en kosten” vergoed.

Tuchtklachten

Toezichthouder BFT concludeerde eerder deze week dat de inmiddels overleden Oranje alleen heeft gehandeld, maar dat notariële collega’s wel steken hebben laten vallen. Tegen een aantal van hen dient het BFT tuchtklachten in. Pels Rijcken maakte onlangs bekend het notariaat af te stoten, maar dat is niet genoeg om uit de gevarenzone te raken.

Onveilige werkcultuur

Een aantal Kamerleden vroeg zich af of de overheid wel klant moet blijven bij Pels Rijcken, of dat het beter om is een alternatief te zoeken. Door de fraude had hun vertrouwen in het kantoor al een flinke knauw opgelopen, maar dat er een onveilige werkcultuur bestaat, zoals afgelopen zomer de deken van de Haagse Orde constateerde en zoals NRC deze week in een artikel beschreef, maakte het er niet beter op. Juist voor de landadvocaat zou de lat hoger moeten liggen, vinden verschillende Kamerleden.
Pels Rijcken staat sinds de zomer onder verscherpt toezicht van de Haagse deken en heeft diverse verbetermaatregelen aangekondigd.

Commissie

Grapperhaus stelt een onafhankelijke commissie in die de relatie tussen de overheid en de landsadvocaat gaat bekijken. Hoewel het volgens de minister “ontegenzeggelijk voordelen” heeft  om de juridische bijstand voor de overheid bij één kantoor onder te brengen, is het nu toch tijd voor een herbezinning. Daarbij liggen alle opties op tafel, inclusief afscheid van Pels Rijcken. De commissie zou binnen een half jaar verslag moeten uitbrengen.

33 miljoen aan overheidsopdrachten

Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat het bedrag dat de overheid aan de landsadvocaat uitgeeft de laatste jaren flink is gestegen. In 2016 ging er 23 miljoen naar Pels Rijcken, vorig jaar was dat 33 miljoen euro. Dat is een stijging van 44 procent. In totaal heeft het kantoor sinds 2014 180 miljoen euro aan opdrachten van ministeries verdiend.

Onderzoek notariaat

Tijdens de Kamercommissievergadering, die als onderwerp ‘juridische beroepen’ had, werd niet alleen over de landsadvocaat gesproken, maar ook over het notariaat in het algemeen. Verschillende Kamerleden willen een breed en grondig onderzoek naar de staat van het notariaat. Minister Dekker (Rechtsbescherming) liet weten een dergelijk onderzoek in gang te zetten en hierover met de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie in gesprek te gaan. In het onderzoek zal ook het onderwerp ‘sociaal notariaat’ en de kwestie ‘zwevende protocollen’ (protocollen van notarissen die niemand wil overnemen)worden bekeken.