Zoveel dingen doen en laten wij zonder er werkelijk bij stil te staan. En gelukkig maar. Stel je voor dat wij ons altijd zouden afvragen of wij er wel goed aan doen. Het leven zou tot stilstand komen, nog afgezien van de vraag of de vrije wil wel bestaat. Zelfs in de krant lees je er over: de wetenschap heeft die vrije wilsbeschikking ingehaald. Dat die wetenschap als voortbrengsel van menselijk denken dan ook zelf gedetermineerd is wordt er meestal niet bij vermeld. Zo denken de mensen wat zij moeten denken. Of waarheid dan nog bestaat is vers twee. Dat geldt dan ook voor de waarheid van ontkenning van de vrije wil.
Ook verder staan er wel eens vreemde dingen in de krant. Toch verdiepen wij ons er elke dag weer in: één van die vele weinig overdachte gewoonten en gebruiken. Angst om iets te missen wint het min of meer onbewust van de wetenschap dat betere dingen te doen zijn. Michael Oakeshott (de man van Rationalism and Politics, zo’n vijftig jaar oud maar nog steeds betere literatuur over politiek en openbaar bestuur dan nogal wat kranten en tijdschriften bij elkaar) lachte dan ook om de malle gewoonte om elke dag weer die kranten te lezen.
Maar ja, ook uw columnist zit wel eens thuis en ter verdrijving van verveling en eenzaamheid begeeft hij zich wel eens op weg naar de boekenwinkel, om ter plaatse dagbladen en periodieken te beduimelen en somwijlen zelfs in te slaan, ter doding van de tijd onderweg en thuis. Op de terugreis toch weer denkend aan Oakeshott dwaalde de blik weg naar het plaatselijk verkeer, voor een ogenblik beheerst door een patserige BMW. Derzelven protserige lelijkheid, zeker vergeleken met de elegante ontwerpen van vroeger, droeg ook al niet bij aan de stemming. Tot het olijk aangezicht van advocaat Bram M. uit het raam stak.
Nu hadden wij Bram voornoemd al eerder betrapt in een dikke Duitse auto. “Maar Bram! Sinds wanneer rijden Joden in Duitse auto’s?! Of is deze van een klant?” Bram kon er wel om lachen, maar toch. Vroeger liet de familie zich er op voorstaan nimmer gebruik te maken van vijandelijke voertuigen. Elegante Maserati’s en ander Italiaans dan wel Brits rijdend materieel maakten dan ook het hele wagenpark uit. Maar ja, de tijden veranderen en missschien had Bram over die Duitse auto’s net zo min echt nagedacht als uw columnist over het kopen van de krant. Allemaal bijzaken.
Maar goed, thuisgekomen toch maar één der versgekochte kranten opengeslagen en nader ingezien. De stemming daalde al weer snel. Bij de gemengde berichten viel op dat het OM een brugwachter gaat vervolgen “omdat die op een verkeerde knop heeft gedrukt”. De brug ging open maar de bomen ook, met gekreukelde auto’s en mensen tot gevolg. (Dat doet weer denken aan dat reclamespotje waarin Bram na een ongetwijfeld geënsceneerde aanrijding naar zijn nek grijpt, om een bericht van een verzekeraar kracht bij te zetten. Misschien is die rare BMW ook een reclamestunt en rijdt Bram nu de hele dag rond om de auto aan de man te brengen? Wij weten het niet.)
Terug naar de strafzaak tegen de brugwachter: weer blijkt dat we vaak maar wat doen. Dat loopt niet altijd goed af. Het is immers de zoveelste idiote beslissing van een OM dat kennelijk volstrekt niet meer nadenkt over zin en doel van strafrechtspleging in termen van kosten, opbrengsten en prioriteiten. Er zijn nogal wat minder menselijk en geldelijk kostbare manieren om brugwachters op de goede knoppen te laten drukken. Wat betrekkelijk een dergelijke vergissing zou moeten worden vergolden is evenmin duidelijk te maken. Straf dit OM in plaats van die brugwachter, tenminste door het in deze zaak zonder meer niet ontvankelijk te verklaren. Het kan. Weer, of eigenlijk voor de zoveelste keer: waar blijft hier de criminele politiek? (Bram! Heeft die brugwachter al gebeld?)
Mét kleurenplaten kwamen berichten over de schertsfiguur die “zijn” Libische volk naar het leven staat, helaas met steeds meer succes. Gaddafi moet voor het Internationaal Strafhof! Hoor je dan ook roepen, zijdens allerlei officiële en andere personen dan wel lichamen die er kennelijk over gaan. Misdaad verdient immers straf en wat Gaddafi deed en doet is nogal wat ernstiger dan het vermeende wangedrag van de brugwachter. Maar ook hier wordt vergeten welke belangen allemaal op het spel staan. Dreiging om voor de internationale strafrechter te moeten verschijnen, met gerede kans op straf, kan voor Gaddafi een vreedzame aftocht uitsluiten. Als hij toch vast komt te zitten kan hij beter vechten tot het einde. Recht of krom, een dergelijke gevolgtrekking kan nogal wat Libische burgers en anderen het leven kosten. Met dank aan al die nieuwe rechtzinnigen die vanachter veilige schrijftafels en spreekgestoelten hun principiële punitieve gerechtigheid preken. Wat de menselijke gevolgen ter plaatse ook zijn.
Misschien zouden onze wakkere officieren van justitie en al die andere pleiters voor al dan niet internationale fiat justitia pereat mundus (alles natuurlijk slechts voor zover het over anderen gaat) juist wél de krant moeten lezen. In ieder geval onder werktijd, al was het maar om voortaan te voorkomen dat zij ambtshalve nog schadelijker dingen doen.
Maar ja, wat kunnen we er aan doen … De vrije wil bestaat niet, lees je in dezelfde kranten … Maar dan konden de brugwachter en Gaddafi er ook niets aan doen … Wat hun vervolging nog gekker maakt … Straks zegt die officier van justitie dat hij maar werd gestuurd … – Nou ja, je hoeft ook niet alles te geloven wat in de krant staat.
