Rogier van Dam over de tussenrechter

Delen:

Rogier van Dam (Foto Marcel Krijgsman)

Mr. van de week is Rogier van Dam. Tijdens het congres van Legal Valley op maandag 15 april brak hij een lans voor de ‘tussenrechter’. In het bestuursrecht loopt de rechterlijke beoordeling dan zoveel mogelijk gelijk op met de voorfase. De rechter wordt al ingevlogen op het moment dat een probleem zich voordoet.

De tussenrechter dus. Hoe werkt het?
In ons rechtsstelsel is de rechter meestal een eindrechter: de rechter komt pas laat in beeld en hakt dan ook pas laat definitief de juridische knoop door. Het idee van de ‘tussenrechter’ is simpel: je vliegt de rechter zo vroeg mogelijk in, als het probleem net is ontstaan, zo dicht mogelijk op de feiten. De rechter beslist en partijen kunnen weer door. In feite haal je de bestaande rechtsbescherming van het einde naar voren.

En voor welk probleem is dat een oplossing?
De behoefte aan snelle rechtszekerheid is groot. Begrijp ik minister Dekker goed dan wil hij graag snelle oplossingen voor burgers met problemen, zonder slepende juridische procedures. Als de rechtspraak zich niet aanpast, kan dat betekenen dat de rechter vaker buiten spel komt te staan.

Het streven naar snelle rechtszekerheid vind ik goed, het buiten spel zetten van de rechter niet: we hebben niet voor niets zoiets fundamenteels als een onafhankelijke rechter om juridische geschillen te beslechten. Sommige mensen zien als oplossing dat rechters dan maar integrale probleemoplossers moeten worden. Maar volgens mij zijn wij, als geschoolde juristen, daar niet voor geschikt. In mijn visie moeten we vanuit onze eigen specialisatie vooral doen waar we goed in zijn: een snelle effectieve juridische bijdrage leveren aan het oplossen van een probleem. Dat is precies waar de ‘tussenrechter’ voor staat.

In een blog op de site van CPO spreekt u van een omgekeerde bestuurlijke lus. Die kenden we nog niet.
Bij de ‘bestuurlijke lus’ is het de bestuursrechter die – hangende de beoordeling van een beroepschrift – het bestuursorgaan tussentijds aan het werk zet. Bij de ‘tussenrechter’ is het precies omgekeerd: terwijl het bestuursorgaan een zaak behandelt wordt de bestuursrechter tussentijds even ingevlogen.

U schrijft ook: “Deerste praktische tekenen dat we naar zo’n fundamenteel ander systeem toegroeien zijn er al.” Kunt u dat toelichten?
Grootse ontwikkelingen kosten tijd en zijn vaak niet het gevolg van één expliciete beslissing. Daardoor is het lastig om die ontwikkelingen te zien en te duiden; we moeten het hebben van de kleine praktische tekenen. Een toespraak hier, een pilot daar. De brede opkomst van de ‘buurtrechters’ – vroegtijdig, laagdrempelig, snel – is voor mij een teken dat de rechtspraak langzaam maar fundamenteel aan het veranderen is en gaat leiden tot een andere inrichting van de rechtsstaat. De ‘tussenrechter’ past in die ontwikkeling.

Als u het voor het zeggen had dan?
‘Legal innovation’ mag veel hoger op de agenda, zonder dat we allemaal de hele dag gaan innoveren – het dagelijkse juridische werk kost al tijd genoeg en moet natuurlijk gewoon doorgaan. Legal innovation is voor mij als rode peper. Je hebt er niet veel van nodig om het hele gerecht pittiger te maken. En dat kunnen we best gebruiken om de rechtsstaat bij de tijd te houden en bijvoorbeeld de toegang tot het recht te verbeteren. En soms is deze peper een probaat middel bij bezuinigingen.

Succesvol innoveren kun je zelden in je eentje – samenwerken binnen en tussen juridische organisaties is een belangrijke voorwaarde voor succes. Binnen het Gelderse samenwerkingsverband Legal Valley zijn we daar al goed mee op weg.

Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Lastige vraag. Vermeende dieptepunten blijken later soms louterende hoogtepunten. Ik leef in de heerlijk naïeve, maar geruststellende, veronderstelling dat dat hoogtepunt nog komt. De recente aandacht voor de ‘tussenrechter’ is in ieder geval geen dieptepunt.

Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Naast vele anderen, vriend en advocaat Tycho Lam: veel kennis, veel ervaring en bovenal een razendsnelle denker.

Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Ik luister graag en met bewondering naar elektronische dancemuziek: ogenschijnlijk achteloos, zit daar zoveel ambachtelijke creativiteit in. En aangezien ik jonger ben dan David Guetta moet dat kunnen, dunkt me.

Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Het standaardwerk: mr-online, rechtspraak.nl, overheid.nl. Maar een rondje websites kost veel tijd. Mijn oplossing is de ‘digitale leesmap’: volg de rechtspraak, de Raad van State, advocatenkantoren, ministeries et cetera op LinkedIn en je bent dagelijks razendsnel op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen.

Welk boek las u het laatst?
‘Doornroosje’ uit de serie ‘Gouden Boekjes’ van de Efteling. En ik ben begonnen met ‘The Secret Barrister’, over de staat van de rechtsstaat van het Verenigd Koninkrijk.

Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Dat zou ik niemand willen aandoen. Dus dat wordt veel bijslapen en lezen.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven