Een hele mond vol, de titel van uw proefschrift, en een dik boek ook nog eens. Was het nodig?
“Ieder woord. Ik wilde het graag compleet onder elkaar zetten – zowel de kracht van het bestaande verhaal als de mogelijkheid van een nieuw verhaal. Onze tijd neigt die te polariseren, terwijl ze volgens mij prima samengaan. De uitwerking daarvan vroeg inderdaad wel wat ruimte. Ik heb gedoneerd aan een bomenplantinitiatief.”
Wat mogen wij van raden van bestuur verwachten, als het gaat om bijvoorbeeld milieu, klimaat en inclusiviteit?
“Een reële bijdrage aan de problemen van onze tijd. Ook zij kunnen niet alles oplossen. Maar wel kiezen voor wat onvermijdelijk nodig is.”
Al die zaken waarmee de raad van bestuur rekening moet houden… Terwijl uitgangspunt van ons ondernemingsrecht toch is dat het bestuur van een onderneming autonoom is.
“Ik denk dat we de definitie van ‘autonoom’ moeten herzien. Ondernemingen en hun bestuurders hebben individuele ‘agency’, absoluut. Dat is een groot goed. Zeker in het huidige politieke klimaat. Maar die individualiteit bestaat alleen bij gratie van inbedding in een groter geheel. Zonder gemeenschap, geen individu. Met die spanning hebben bestuurders rekening te houden. En wij allemaal trouwens.”
U pleit voor een ‘fundamentele hervorming van het ondernemingsrecht’. Moet heel Boek 2 BW op de schop?
“Nee hoor. De structuur van ons ondernemingsrecht zit heel knap in elkaar. Daar moeten we zuinig op zijn. Het gaat meer om de herinvulling van een aantal fundamentele normen, zoals de bestuurstaak in 2:129 BW, de taak van de raad van commissarissen in 2:140 BW en de mogelijkheid van het Openbaar Ministerie om op grond van 2:20 BW in te grijpen bij extreme misstanden.”
Wat moet er minimaal worden aangepast in het ondernemingsrecht zodat bedrijven duurzamer worden?
“De Wennex-regel loslaten dat aandeelhouders hun zeggenschapsrechten in hun eigen belang mogen uitoefenen. Ik zie niet waarom zij gericht zouden mogen blijven op iets anders dan het gedeelde succes voor de onderneming als geheel. Verder zie ik vooral kansen om de raad van commissarissen als een intern geweten in te richten. Dus dat niet externe belanghebbenden maar interne commissarissen de moeilijke vragen stellen over wat een onderneming zou moeten doen. En het mandaat krijgen om het bestuur te helpen daar het beste antwoord op te vinden.”
Vindt u dat raden van bestuur al op de goede weg zijn, ook al zonder de hervormingen waarvoor u pleit? Want Europese regelgeving legt al veel verplichtingen op. Of zijn de aandeelhouders nog steeds te machtig?
“Ik denk dat veel bestuurders enorm hun best doen binnen het bestaande ondernemingsrechtelijk kader. Alleen dat kader biedt weinig ruimte voor de radicale verandering die nodig is. Inderdaad deels door de Wennex-regel voor aandeelhouders. Maar ook door een te nauwe definitie van succes. Een ander ondernemingsrechtelijk kader kan een antwoord zijn op de toenemende regeldruk en de grenzen daarvan. Als we bestuurders via het ondernemingsrecht in staat stellen zelf tot de meest duurzame beslissingen te komen, dan hoeven we dat ook niet meer via uitvoerige regelgeving voor te schrijven.”
Welke van uw twaalf aanbevelingen is het meest kansrijk?
“Dat we rapportage meer gaan zien als een vorm van collaboratief leren dan basis voor eenzijdige kritiek. De problemen van onze tijd zijn dermate complex dat we die alleen kunnen oplossen in een geest van samenwerking. De tijd om naar anderen te wijzen is voorbij. We moeten het samen doen. Of dat kansrijk is weet ik niet – maar in ieder geval onvermijdelijk.”
Als u het voor het zeggen had…
“Dan had de Europese Raad wel de CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) gesteund vorige week. Enorm gemiste kans om een belangrijke stap vooruit te zetten en een gelijk speelveld te creëren.”
Wat is niet over u bekend dat wel bijzonder is?
“Dat mijn ouders de Heesakkers in Heesakkers/Voets zijn.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Mijn zusje. Verpleegster en moeder van twee. Daar kan geen proefschrift tegen op.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen?
“A Life at Work van Thomas Moore. Mooie verkenning van werk als een roeping die zich langzaam ontvouwt, met veel ruimte voor serendipiteit, eigenheid en spel.”
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
“Na Mr. van de Week eigenlijk niets meer.”
Met welke beroemdheid zou u kort in een gevangeniscel willen zitten?
“Dineke de Groot, president van de Hoge Raad. Om te zeggen hoe knap ik het vind dat ze zo stevig voor onafhankelijke rechtspraak staat in deze polariserende tijd.”
Benieuwd naar de studententijd van Roy Heesakkers? Kijk hier.
