Als iemand onder een door de Raad voor Rechtsbijstand vastgestelde grens aan inkomen vergaart of vermogen bezit, dan komt die persoon in aanmerking voor gefinancierde rechtsbijstand. Dit betekent dat de overheid een gedeelte van de advocaatkosten dekt. De werkzaamheden worden niet op uurtarief vergoed, maar door middel van een vooraf vastgestelde vergoeding. In bijna alle gevallen wordt een eigen bijdrage opgelegd die betaald moet worden door de rechtszoekende (degene die bijstand wenst in zijn of haar kwestie). Wanneer advocaten (voornamelijk) mensen bijstaan op basis van gefinancierde rechtsbijstand wordt dit ook de sociaal advocatuur genoemd. Een onderwerp dat regelmatig ter discussie wordt gesteld. Lees onder meer deze blog van Mahatma Martinus of deze blog van Serap Kaya of kijk hieronder de aflevering van Zondag met Lubach.
Wat is er nu aan de hand?
Een onderdeel van het verziekingsprogramma van de VVD is om de gesubsidieerde rechtsbijstand voor echtscheidingszaken af te schaffen (zie pagina 67 van het concept-verkiezingsprogramma). Het doel hiervan is om het stelsel van de rechtsbijstand betaalbaar te houden. Volgens de Rijsbegroting 2020 is in 2018 in totaal € 413,9 miljoen uitgegeven ten behoeve van de gesubsidieerde rechtsbijstand, waarvan € 123,5 miljoen aan civiele toevoegingen. Wat ik opmerkelijk vind is dat in 2018 juist een daling heeft plaatsgevonden in het aantal toevoegingen dat is afgegeven voor echtscheidingszaken en in 2019 ten opzichte van 2018 wederom een daling heeft plaatsgevonden. Sterker nog: deze daling is al een aantal jaren een trend zo blijkt uit bevindingen van de Raad voor Rechtsbijstand.
Wat ik me afvraag over het plan van de VVD is hoe het recht op toegang tot de rechter nog wordt gewaarborgd voor mensen die onvoldoende vermogen hebben om een advocaat op uurtarief te betalen? Stel je voor dat jij en jouw partner gehuwd zijn en jullie ontvangen allebei een bijstandsuitkering. Het vuur in de relatie is uitgedoofd en een echtscheiding is onoverkomelijk. Deze mensen zullen – in overeenstemming met de plannen van de VVD – de werkzaamheden van de advocaat op uurtarief moeten vergoeden. Naar alle waarschijnlijkheid is dit voor hen onbetaalbaar. Blijven deze mensen dan tegen hun wil in, in het huwelijk? Zal dit een nieuwe vorm van huwelijkse gevangenschap zijn?
Ik ben benieuwd naar de aankomende verkiezingen. Ik hoop dat alsdan de vragen die ik heb beantwoord zullen worden. Vooralsnog ben ik geen voorstander van dit plan.
