Gefeliciteerd met deze mijlpaal. U houdt zich al vanaf uw promotieonderzoek, nu twintig jaar geleden, bezig met non-conformiteit. Dan heeft u daar zeker een mooie definitie van.
“Non-conformiteit duidt eigenlijk altijd op teleurgestelde verwachtingen, maar dat wil niet zeggen dat bij elke teleurstelling ook sprake is van non-conformiteit.”
Weinigen betrekken de soms twijfelachtige productie van goederen daarbij. Waarom neemt u dat wel mee?
“Als partijen hebben afgesproken, bijvoorbeeld door het van toepassing verklaren van een Supplier’s Code of Conduct, dat bij de productie van bepaalde goederen geen sprake mag zijn van kinderarbeid, dan kleurt deze afspraak de verwachtingen van de koper. Een koper die in dit opzicht teleurgesteld is, zal stellen dat het geleverde niet voldoet aan zijn verwachtingen. In geval van koop is dan sprake van non-conformiteit.”
U stelt dat het overeenkomstenrecht in deze discussie steeds belangrijker wordt. Hoe dan?
“Ondernemingen kunnen nu al hun verantwoordelijkheid nemen door contractuele garanties te vragen van hun leveranciers en zo, bijvoorbeeld, afdwingen dat er bij de productie van het geleverde geen sprake mag zijn geweest van de inzet van kinderarbeid.”
Een half jaar geleden is de CSDDD-richtlijn (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) aangenomen. U noemt dit de anti-wegkijkwet. Wat doet deze richtlijn?
“De CSDDD heeft als doel te voorkomen dat ondernemingen wegkijken van eventuele misstanden, zoals mensenrechtenschendingen of milieuvervuiling, in de waardeketen van ondernemingen. De CSDDD bepaalt onder meer dat ondernemingen risicogebaseerde passende zorgvuldigheid (‘due diligence’) op het gebied van mensenrechten en milieu betrachten. Dit houdt onder meer in dat zij passende zorgvuldigheid integreren in hun beleid en, kort gezegd, negatieve effecten identificeren en deze zo veel mogelijk beperken, voorkomen of beëindigen. Het integreren van passende zorgvuldigheid in het beleid van de onderneming betekent onder meer dat de onderneming een gedragscode, een Code of Conduct, heeft met de in de hele onderneming en ook door haar dochterondernemingen en zakenpartners, na te leven regels en beginselen. Om ervoor te zorgen dat de bepalingen uit de Code of Conduct ook in acht worden genomen door een zakenpartner is het daarbij wel van belang dat, contractueel, wordt bepaald dat de wederpartij van de onderneming dient te handelen conform de bepalingen uit de Code of Conduct.”
U vindt ook dat deze richtlijn met spoed moet worden omgezet in nationale regelgeving. Vanwaar die haast?
“De lidstaten van de Europese Unie zullen deze richtlijn uiterlijk op 26 juli 2026 in de nationale wetgeving moeten implementeren en zullen deze bepalingen vanaf 26 juli 2027 moeten toepassen. Waar de implementatie van deze richtlijn betekent dat contracten moeten worden aangepast, moet aan contractspartijen voldoende tijd worden gegund om dit in orde te maken.”
De CSDDD richt zich op bedrijven van meer dan duizend medewerkers en een wereldwijde omzet van 450 miljoen euro. Dat treft relatief weinig ondernemingen, veel bedrijven blijven buiten schot. Is de CSDDD wel effectief?
“Dat verwacht ik wel. Uit de CSDDD volgt dat ondernemingen stappen moeten nemen om potentiële of daadwerkelijke negatieve effecten van hun eigen activiteiten of die van hun dochterondernemingen of ketenpartners te identificeren en te beoordelen. Nu de verplichtingen die de CSDDD oplegt aan ondernemingen die onder het toepassingsgebied ervan vallen ook zien op activiteiten van dochterondernemingen en ketenpartners, is de verwachting dat de CSDDD ondanks het beperkte personele toepassingsgebied een veel ruimer effect zal sorteren.”
Wat kan er nog meer worden gedaan om bijvoorbeeld gedwongen kinderarbeid te verbieden?
“Bewustwording van consumenten zou kunnen helpen, maar wat volgens mij nog belangrijker is, is de introductie van een verbod op met dwangarbeid vervaardigde producten. In Europa is in maart van dit jaar een voorlopig akkoord bereikt over een voorstel voor een verordening die met dwangarbeid vervaardigde producten op de EU-markt verbiedt. Dit voorlopig akkoord moet nog door de Raad en het Europees Parlement worden goedgekeurd en formeel worden aangenomen. Het politiek akkoord hanteert de definitie van dwangarbeid van de ILO, de International Labour Organisation, en voegt daar gedwongen kinderarbeid aan toe. De voorgestelde verordening bepaalt dat een toezichthouder zal toezien op de naleving van de verordening door bedrijven. Wanneer een toezichthouder dwangarbeid vaststelt, wordt het bedrijf onder meer verplicht de producten van de markt te halen. Mocht de verordening worden aangenomen, dan zal voldoende capaciteit beschikbaar moeten worden gemaakt voor dit toezicht, om ervoor te zorgen dat de toezichthouder goed zicht kan krijgen op de problematiek en daadwerkelijk in staat zal zijn handhavend op te treden.”
Als u het voor het zeggen had…
“Dan zou de erfbelasting worden afgeschaft.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Buiten zijn is voor mij een belangrijke bron van inspiratie: vooral op het water kom ik tot nieuwe inzichten.”
Wat staat er op uw bucketlist?
“Schaatsen op de Rottemeren, maar of daar nog ooit natuurijs komt, is maar de vraag.”
Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Job Cohen, voor het opzetten van de juridische faculteit van de Universiteit Maastricht.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen?
“Zonder dollen van Astrid Janse, een boek over vier vrouwen van begin vijftig die in een roze roeiboot de Atlantische Oceaan oversteken.”
Met welke beroemdheid zou u eens het leven willen doornemen?
“Femke Halsema.”
