Met een zogeheten abstracte bankgarantie verplicht de bank zich om aan de begunstigde een bepaald bedrag te betalen wanneer aan de voorwaarden uit de garantie is voldaan. Dit instrument is geliefd omdat het zekerheid biedt: niet alleen is de bank (doorgaans) een solide debiteur, maar ook is er relatief weinig ruimte voor discussie. De voorwaarden voor uitbetaling moeten strikt worden toegepast en wanneer zij eenmaal zijn vervuld mag betaling niet worden geweigerd.
Het abstracte (of zelfstandige) karakter van de garantie houdt in dat de betalingsverplichting volgt uit de garantie zelf, waarbij wordt geabstraheerd van de onderliggende rechtsverhouding tussen de opdrachtgever en de begunstigde. Hierop zijn uiteraard uitzonderingen mogelijk. Zo mag de bank een betalingsverzoek weigeren als sprake is van bedrog of willekeur (vgl. HR 26 maart 2004, NJ 2004/309 (Anthea/ABN AMRO)). Een beroep op bedrog of willekeur moet dan wel onverwijld en voldoende duidelijk worden gedaan, zo volgt uit HR 15 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:600 (ABN AMRO/Rabobank).
Tennisclub Amstelpark laat aannemer Giebros werkzaamheden uitvoeren. Tot zekerheid van betaling door Amstelpark geeft Rabobank een bankgarantie af, waarin zij toezegt op eerste verzoek de aanneemsom uit te betalen. Wanneer Amstelpark vervolgens het merendeel van de aanneemsom zelf rechtstreeks aan de onderaannemers betaalt, is duidelijk dat het latere verzoek aan Rabobank om onder de garantie nagenoeg de gehele aanneemsom te betalen niet juist kan zijn. Rabobank weigert dan ook betaling met de stelling dat de vordering ‘apert onjuist’ is, waarna Giebros failliet gaat.
De Hoge Raad stelt voorop dat de voorwaarden van een abstracte bankgarantie zoals hier in kwestie strikt moeten worden toegepast, waarbij groot gewicht toekomt aan de (strikt te lezen) bewoordingen van de garantie. Als uitbetaling vervolgens wordt geweigerd op grond van bedrog of willekeur, moet een dergelijk beroep onverwijld en onderbouwd worden gedaan. Een beroep op bedrog mag dus niet pas achteraf worden gedaan om een eerdere betalingsweigering te rechtvaardigen. In dit geval was het beroep van Rabobank op de aperte onjuistheid van het betalingsverzoek onvoldoende gespecificeerd om betaling te mogen weigeren. Een reminder dat voor abstracte bankgaranties strenge spelregels gelden.
